តើមានធាតុសំខាន់ៗអ្វីខ្លះដែលសម្រេចបង្កើតបាននូវវប្បធម៌ អរិយធម៌របស់ជាតិមួយ ?

ធាតុសំខាន់ៗដែលសម្រេចបង្កើតបាននូវវប្បធម៌ អរិយធម៌របស់ជាតិមួយមានកត្តា ៤ គឺ ៖

ក.កត្តាពលកម្ម ៖គឺជាសកម្មភាពដែលមានបំណងសំរេចនូវអ្វីៗទាំងអស់ដែលមនុស្សបានធ្វើអ្វីៗ ទាំងអស់ដែលមនុស្សឹបានទទួលក៏ ដោយសារពលកម្មហើយស្វាមនុស្សវិវត្តន៍ក្លាយមកជាមនុស្សបានទទួលក៏ ដោយឆ្លងកាត់ពីរដំនាក់កាលមួយទៅដំនាក់កាលមួយ ធ្វើឱ្យមនុស្សមានបញ្ញា បទពិសោធន៍ចេះកសាង និងច្នៃប្រឌិតសម្ភារៈផ្សេងៗវិវត្តន៍ឈានឡើងឆ្ពោះទៅរកភាពសុក្រិតទៅតាមដំនាក់កាលនៃការរីកចម្រើននៃប្រវត្តិសាស្រ្ត ។

ខ. កត្តាភូមិសាស្រ្ត ៖ ដើម្បីរស់រានមានជីវិតតម្រូវការចាំបាច់របស់មនុស្ស គឺធម្មជាតិ មនុស្សទាញផលិតពីធម្មជាតិដើម្បីបំពេញតម្រូវការរបស់ខ្លួនវិញ ។ ដូចនេះលក្ខណៈធម្មជាតិ ភូមិសាស្រ្ត ទឹកដីព្រៃភ្នំបឹងបួរ​អាកាសធាតុសុទ្ធតែជះឥទ្ធិពលមកលើមនុស្ស បណ្តាលឱ្យមនុស្សងាយស្រួល ឬលំបាកក្នុងការងារពលកម្ម ។

គ. កត្តារបបសង្គម ៖របបសង្គមនាំឱ្យមានឥទ្ធិពល​និងបង្កើត បាននៅវប្បធម៌ និងអរិយធម៌របស់ជាតិមួយក្នុងដំណាក់កាលប្រវត្តិសាស្រ្ត ។ ការរីកចម្រើននៃរបបសសង្គមវាផ្លាស់ប្តូរស្របតាមបែបផែនផលិតកម្មពោលគឺ នរណាក្តាប់មធ្យោបាយផលិតកម្ម និងក្តាប់ស្មារតីអ្នកនោះមានសិទ្ធិបែងចែកភោគផលិតផលកម្ម ។ដូចនេះយើងអាចបញ្ចាក់ថា វប្បធម៌ អរិយធម៌របស់ជាតិមួយប្រកាន់នៅលក្ខណៈជាចារិតវណ្ណៈរបស់ជាតិនោះ ។

ឃ. កត្តាសាសនា ៖ សាសនាអប់រំទូន្មានប្រៀបប្រដៅ រីបណ្តាំផ្ញើ ។ សាសនាមានច្រើនរួមមាន ៖

• ព្រហ្មញ្ញសាសនា មានដើមកំណើតនៅឥណ្ឌា មានគម្ពីរត្រៃវេទ ។
• ព្រះពុទ្ធសាសនា មានដើមកំណើតនៅឥណ្ឌា មានគម្ពីរព្រះត្រៃបិដក ។
• គ្រិស្តសាសនា មានដើមកំណើតនៅស៊ីរី (អ៊ីស្រាអែល) មានគម្ពីរប៊ីប ។
• តាវសាសនា មានដើមកំណើតនៅចិន ។
• សិន្តូសាសនា មានដើមកំណើតនៅជប៉ុន ។
• អ៊ីស្លាមសាសនា មានដើមកំណើតនៅអារ៉ាប់ មានគម្ពីរកូរ៉ាន់ ឬកូនអាន ។