វិញ្ញាសាពុទ្ធិវប្បធម៌ទូទៅខ្មែរប្រឡងក្របខណ្ឌមន្រ្តីរាជការស៊ីវិល (វិញ្ញាសាទី១៣)

សំនួរ

១. នៅពេលដែលកម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខា និងបានផ្តល់សច្ចាប័នលើអនុសញ្ញាស៊ី-ដ នេះរួច តើនឹងមានអ្វីកើតឡើងតទៅទៀត ?

២. តើនរណាជាអ្នកត្រួតពិនិត្យលើការងាររបស់រដ្ឋភាគី ?

៣. តើអនុសញ្ញាស៊ី-ដមានប្រយោជន៍អ្វីខ្លះសម្រាប់អ្នកស្វែងរកការគាំទ្រ និងអ្នកធ្វើគោលនយោបាយ ?

៤. តើអ្វីទៅជាការរើសអើងប្រឆាំងនឹងនារីភេទ ?

៥. តើអនុសញ្ញាស៊ី-ដ មានបំណងបញ្ចប់ការរើសអើងដោយរបៀបណាខ្លះ ?

ចម្លើយ

១. នៅពេលដែលកម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខា និងបានផ្តល់សច្ចាប័នលើអនុសញ្ញាស៊ី-ដនេះរួច គឺ ៖

បើការរើសអើងប្រឆាំងនឹងនារីនៅតែកើតមាននោះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវតែមានវិធានការដោះស្រាយឱ្យបានសមស្រប រដ្ឋភាគីត្រូវមានកាតព្វកិច្ចការពារ និងបំពេញនូវសិទ្ធិរបស់នារី ។ រដ្ឋភាគីត្រូវមានកាតព្វកិច្ច ៖

• លុបចោលច្បាប់ និងគោលនយោបាយទាំងឡាយណា ដែលមានការរើសអើងចំពោះនារី (Women)
• អនុម័តគោលនយោបាយ ប្រឆាំងនឹងការរើសអើង និងផ្តល់នូវយន្តការ និងដំណោះស្រាយប្រកប។ដោយប្រសិទ្ធភាព ដែលអាចឱ្យស្រ្តីស្វែងរកបាន
• ជម្រុញឱ្យមានសមភាព តាមរយៈមធ្យោបាយសមស្របនានា
• ធ្វើរបាយការណ៍ជាតិ រៀងរាល់៤ឆ្នាំម្តងដើម្បីឱ្យរដ្ឋភាគីចាត់វិធានការនានា ស្របទៅនឹងកាតព្វកិច្ចសន្ធិសញ្ញា ។

២. អ្នកដែលត្រួតពិនិត្យលើការងាររបស់រដ្ឋភាគី គឺ គណៈកម្មាធិការស៊ី-ដ បានបង្កើតឡើងដោយមានអ្នកជំនាញការចំនួន២៣រូប ជ្រើសរើសដោយរដ្ឋភាគី ដើម្បីតាមដានត្រួតពិនិត្យលើការអនុវត្តអនុសញ្ញានេះ ។ គណៈកម្មាធិការមានភារកិច្ចដូចខាងក្រោម ៖

• តាមដានត្រួតពិនិត្យការរីកចម្រើនរបស់នារីក្នុងប្រទេសដែលជារដ្ឋភាគីនៃអនុសញ្ញាស៊ី-ដ
• ពិនិត្យរបាយការណ៍ស្តីអំពីការអនុវត្តអនុសញ្ញាស៊ី-ដតាមពេលកំណត់
• ផ្តល់អនុសាសន៍ទូទៅដែលបានបរិយាយយ៉ាងល្អិតល្អន់អំពីទស្សនៈរបស់គណៈកម្មាធិការស៊ី-ដចំពោះកាតព្វកិច្ចរបស់សន្ធិសញ្ញានេះ ។

៣. អនុសញ្ញាស៊ី-ដ មានអត្ថប្រយោជន៍ដូចជា ៖

• ជាអ្នករំឭកនូវកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល
• ជាឡ្ហីករណ៍នៅក្នុងវិវាទគ្រួសារ
• ជាសិទ្ធិសម្រាប់ធ្វើគោលនយោបាយ និងសូចនាករក្នុងគម្រោងការអភិវឌ្ឍនិងគោលនយោបាយ ឬនៅក្នុងដំណើរការធ្វើរបាយការណ៍ ។

៤. ការរើសអើងប្រឆាំងនឹងនារីភេទ សម្តៅដល់ការប្រកាន់បែងចែកការផាត់ចេញ ឬការរឹតត្បិតផ្អែកលើភេទដែលមានអានុភាពឬមានបំណងធ្វើឱ្យខូចខាតឬធ្វើឱ្យមោឃៈនូវការទទួលស្គាល់ការអាស្រ័យផលឬការប្រើប្រាស់ដោយនារីដោយឥតគិតដល់ស្ថានភាពអាវាហ៍វិវាហ៍ របស់នារី ដែលផ្អែកលើមូលដ្ឋានសមភាពរវាងបុរសនិងនារី សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពមូលដ្ឋានក្នុងវិស័យនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច វប្បធម៌ និងពលរដ្ឋ ឬក្នុងវិស័យដទៃៗទៀត ។

៥. អនុសញ្ញាស៊ី-ដមានបំណងបញ្ចប់ការរើសអើសដោយនាំមកនូវសមភាពពិតប្រាកដសម្រាប់នារី មានន័យថារាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវសម្រេចឱ្យបាននូវលទ្ធផលជាក់ស្តែងក្នុងជីវិតរបស់នារី ៖

ក. អនុវត្តតាមគោលការណ៍នៃកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋមានន័យថារដ្ឋមានភារកិច្ចទទួលខុសត្រូវ ចំពោះនារីដែលមិនអាចដកចេញបាន ។

ខ.ហាមឃាត់គ្រប់សកម្មភាពនិងគោលនយោបាយនានាដែលដាក់នារីឱ្យទទួលរងគ្រោះទោះក្នុងចេតនាណាក៏ដោយ ។

គ. ដាក់ភារកិច្ចឱ្យរដ្ឋភាគីទាំងឡាយទប់ស្កាត់ការរំលោភសិទ្ធិរបស់នារីដោយស្ថាប័នរដ្ឋ និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលទៅលើបុគ្គលជាឯកជន និងជាក្រុម ។

ឃ. ទទួលស្គាល់ឥទ្ធិពលនៃវប្បធម៌ និងប្រពៃណីលើការកម្រិតការរីករាយរបស់នារី ក្នុងការទទួលបាននូវសិទ្ធិរបស់ពួកគេនិងធ្វើឱ្យរដ្ឋភាគីទាំងឡាយផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតមិនជឿនលឿន ទំនៀមទម្លាប់ និងបទដ្ឋាននានាដែលមានការរើសអើងប្រឆាំងនឹងនារីភេទ ។

ង. បង្ហាញពីតម្រូវការចាំបាច់ ដើម្បីដោះស្រាយទំនាក់ទំនងអំណាចរវាងនារី និងបុរសនៅគ្រប់កម្រិតទាំងអស់ចាប់តាំងពី គ្រួសារ រហូតដល់សហគមន៍ ទីផ្សារ និងរដ្ឋ ។

ច. បំបាត់ចោលនូវការខុសប្លែកគ្នារវាងទីសាធារណៈនិងឯកជនដោយចាត់ទុកអំពើហិង្សាមកលើនារីក្នុងទីកន្លែង ឧទាហរណ៍នៅក្នុងផ្ទះក៏ត្រូវចាត់ទុកថាជា អំពើហិង្សានៃសិទ្ធិមនុស្សរបស់នារីដែរ ។