ឯកសារចំណេះដឹងទូទៅពាក់ព័ន្ធប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលកម្ពុជា ( វិញ្ញសាទី៣០ )

សំនួរ

១. តើសង្គមវប្បធម៌អាស៊ាន បង្កើតនូវបញ្ហាអ្វីខ្លះ ?

២. តើអាស៊ានគួរដោះស្រាយយ៉ាងណានូវបញ្ហាដែលកើតមានខណៈពេលធ្វើសង្គមវប្បធម៌អាស៊ាន ?

៣. តើរដ្ឋធម្មនុញ្ញអាស៊ានគឺជាអ្វី ?

៤. តើគម្រោងការយុទ្ធសាស្រ្តបីដែលអាស៊ាន បានបង្កើតដើម្បីឲ្យអាស៊ានក្លាយជាសហគមន៍តែមួយនឹងវាសនាតែ​មួយ​មានអ្វីខ្លះ ?

៥. តើសង្គមវប្បធម៌អាស៊ានមានគោលបំណងយ៉ាងដូចម្តេច ?

ចម្លើយ

១. សង្គមវប្បធម៌អាស៊ាន បង្កើតនូវបញ្ហាមួយចំនួនដូចជា៖

១. សិទ្ធមនុស្ស៖

ចំរុះភាពគ្នាជាច្រើននៅក្នុង តំបន់អាស៊ានធ្វើឲ្យកើតមាននូវការប្រកាន់នូវឋានៈរបស់មនុស្សដែលកើតមាននូវបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗ ដែលសុទ្ធតែជាប្រភពនៃបញ្ហាហើយនៅក្នុងករណីខ្លះទៀត យើងមិនអាចកត់សម្គាល់ទៅលើររបៀបរបបនៃការរស់នៅ របស់មនុស្សបានឡើយ ។ មនុស្សម្នាក់ៗធ្វើយ៉ាងណាឲ្យតែខ្លួនបានរស់ ដោយគ្មានភាពខ្មាសអៀនថាខ្លួនបានធ្វើអីនិងថាខ្លួនជានរណានោះទេ ។ ការប្រកាន់ពូជសាសន៍ក៏ដូចជាអំពើហឹង្សាបានក្លាយជាបញ្ហាមិនត្រឹមតែនៅក្នុងគ្រួសារ មិត្តភក្តិ សហគមន៍ និងនិយោជក តែប៉ុណ្ណោះនោះទេតែវាក៏បណ្តាលមកពីស្ថាប័នរដ្ឋផ្សេងៗទៀតដូចជា អ្នកដែលដើរតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងរដ្ឋជាពិសេស ប៉ូលីស នគរបាល និងមានជំលោះក្នុងការប្រកាន់សាសនាផងដែរ ។

២. ការប្រមូលផ្តុំនៃមនុស្ស Indigenous People

     ជនជាតិដើមភាគតិចទទួលរងនូវភាពអយុត្តិធម៌ការបដិសេធការរើសអើង ការប្រកាន់ពូជសាសន៍និងការបង្ខំឲ្យរស់នៅលាយឡំជាមួយមនុស្សជាច្រើនផងដែរ ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរ ពួកគេបាននឹងបន្តនូវការបញ្ជ្រាបក៏ដមូចជាផ្សព្វផ្សាយនូវអត្តសញ្ញាណខុសៗគ្នាជាច្រើនដល់ពួកគាត់របៀបរបបនៃការគ្រប់គ្រងប្រពៃណីននិងធនធាននៃប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងដូចជាស្ថាប័នសង្គមវប្បធម៌នៅក្នុងប្រព័ន្ធនៃគោលនយោបាយជាតិ វប្បធម៌ សេដ្ឋកិច្ច និងការធ្វើផែនការស្របច្បាប់ ។ ជនជាតិដើមភាគតិចនឹងនូវតែបន្តការឈឺចាប់ ពីសកម្មភាពចូលរួមរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងគម្រោងសហប្រតិបត្តិការណ៍ដែលមិនគោរពនូវសិទ្ធិសេរីភាពជាអាទិទេព និងកិច្ចព្រមព្រៀង ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏ជនជាតិដើមភាគតិចនៅតែបន្តក្នុងការថែរក្សាការពារនូវអត្តសញ្ញាណរបស់គេ ទោះបីជារស់​នៅជំពូកមនុស្សច្រើនបែបយ៉ាងនោះ ក្នុងសិទ្ធិសេរីភាពមួយដែលអាចទទួលយកបាន ។ មួយវិញទៀតជនជាតិដើមភាគតិច ទទួលរងនូវភាពមិនសមរម្យតាមរយៈសេវាកម្ម សង្គមដោយភ្នាក់ងាររបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ។

៣. កម្មករចំណាកស្រុក ( Migrant Workers )

     កម្មករចំណាកស្រុកកតែងតែមកពីតំបន់ ឬប្រទេសដែលក្រីក្រនិងពុំមានការអភិវឌ្ឍន៍ហើយប្រជាជនសុទ្ធតែជាអ្នកដែលមានការអប់រំទាប ហើយពួកគេមិនអាចធ្វើការបានល្អ ។ ចំណែកឯវប្បធម៌គឺទៅតាមតតំបន់ ឬប្រទេសដែលគេរស់នៅនិងតាមកន្លែងធ្វើការងារផ្ទាល់តែម្តង ។ ជាលទ្ធផលវាអាចធ្វើឲ្យមានការកើនឡើង នូវករណីនៃការលរំលោភបំពាន ( Abuse ) និងក្លាយជាទៅជាជនដែលប្រឈមមុខរងគ្រោះទៅ និងការជួញដូរមនុស្ស ( Human Trafficking ) យ៉ាងខ្លំាងពីទង្វើខុសច្បាប់នេះ​។ កម្មករចំណាកស្រុក ( Migrant Workers ) ទទួលរងនូវបញ្ហាជាច្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ប្រទេសភាគច្រើនបានផ្តល់នូវសេវាកម្មក្នុងការអប់រំបណ្តុះបណ្តាលសុខភាពដល់កម្មករដែរ តែសេវាទាំង​អស់នេះមានត្រឹមតែកម្មករស្របច្បាប់តែប៉ុណ្ណោះដោយមិនបានគិតដល់គ្រួសាររបស់គេផង ។ គ្មានលក្ខណៈស្តង់ដារទាំងច្បាប់រដ្ឋក៏ដូចជាច្បាប់អន្តរជាតិក្នុងការការពារទៅលើលសិទ្ធិសេរីភាពរបស់កម្មករចំណាកស្រុក និងគ្រួសាររបស់គេដែលធ្វើឲ្យពួកគេក្លាយទៅជាអ្នក ដែលត្រូវបានគេរំលោភបំពានដូចជាអំពើហិង្សា និងការគំរាមកំហែងដោយមន្រ្តីការពារផ្លូវច្បាប់ក៏ដូចជានិយោជិកផងដែរ ។ លក្ខណៈមិនផ្លូវការនៃកម្មករចំណាកស្រុកដែ​លពុំមានឯកសារបញ្ជាក់ស្របច្បាប់ជាអ្នកដែលងាយទទួល រងនូវការរំលោភបំពានបំផុត ការចាប់បង្ខំផ្លូវភេទនិងប្រឈមមុខយ៉ាងខ្លាំងផងដែរទៅនិងការតាមចាប់ខ្លួន ។ ស្រ្តីកម្មករចំណាកស្រុកជាពិសេសស្រ្តីធ្វើការងារជាអ្នកបម្រើនោតាមផ្ទះ ងាយទទួលរងនូវអំពើហឹង្សាផ្នែកផ្លូវភេ​ទរួមមាន ការចាប់រំលោភការចាប់បង្ខំរួមភេទ ( Sexual Abuse ) ហើយពួកគេមិនត្រូវបានច្បាប់អន្តរជាតិជួយការពារឡើយ នៅពេលមានបញ្ហាប្រឈមមខាងលើបានើកើតឡើងចំពោះរូបគេផ្ទាល់ ។ ចំណែកឯការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ពួកកម្មករចំណាកស្រុកការស្វែ​ងរកនូវសិទ្ធិជ្រកកោន ( Asylum Seekers ) ការសភាសន៍ខ្លួននិង គ្រួសាររបស់គេមិនមានភាពសប្បាយរីករាយទៅនឹងសិទ្ធិរបស់គេនោះទេ ( មិនដូចនិងពលរដ្ឋធម្មតា ) ដោយគ្មានការការពារ និងការកំណត់ច្បាស់លាស់ ។

៤. សិស្សកុមារ Child right

     បញ្ហាកុមារ និងបញ្ញាព្រួយបារម្ភនានាមិនមែនជាអាទិភាព និងផ្តល់នូវការពិចារណាដោយសហគមន៍អាស៊ាននោះទេ ។ អវត្តមាននៃការការពារកុមារនៅក្នុងប្រទេសភាគច្រើនដែលត្រូវបានកើនឡើងទ្វេរដង​នៃការទទួលស្គាល់ពីសង្គម ( Social Acceptance ) ទៅលើទម្រង់នៃអំពើហឹង្សា ។ ក្មេងៗនៅក្នុងតំបន់ប្រឈមមុខទៅនឹងបញ្ហាផ្សេងៗដូចជាអំពើហឹង្សាការប្រកាន់ពូជសាសន៍ ( រើសអើង ម) មិនទទួលបាននូវប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ និងមិនទទួលបាននូវការការពារសម្រាប់ក្មេងរងគ្រោះពីអំពើហឹង្សា ។ មួយវិញទៀត វាក៏អវត្តមានផងដែរើនូវយន្តការដ៏មានមួយវិញទៀត វាក៏វអត្តមានផងដែរនូវយន្តការដ៏មាន ប្រសិទ្ធភាពក្នុងការចូលរួមរបស់ក្មេង ។ ឧទាហរណ៍៖ គេធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍នូវកម្ម​វិធីសម្រាប់ស្រី្ត និងក្មេងៗ តែបែរជាមិនមានវត្តមានពួកគេនៅក្នុងនោះជាដើម ។

៥. យុវជន Youths

.     បញ្ញាដែលតែងតែកើតឡើងចំពោះយុវជនមានដូចជា ការបង្រៀនពុំទាន់មានលក្ខណៈស្តង់ដារគ្រប់គ្រាន់ដល់បុគ្គលិក ផ្នែកសម្របសម្រួលការអប់រំនូវមានកម្រិតទាប ផ្តល់ឱកាសក្នុងការអប់រំដល់ជនគំរូនៅមានតិច កម្មវិធីក្នុងការជួយយុវជនក្នុងការស្វែងរកការងារមានតិច ការចូលរួមរបស់​​​យុវជនមានតិចនៅក្នុងការងារក៏ដូចជានៅក្នុងសង្គម មានជំលោះគ្នាច្រើន និងអំពើហិង្សាព័ត៌មានដែលទាក់ទងទៅនឹងផ្លុវភេទ សុខភាពបន្តពូជ ដែលទាំងអស់នេះនូវមានកម្រិតទាបបំផុត ។

៦. បញ្ញាផ្លូវភេទ ការរើសអើង និងសិទ្ធិ Sexual and Reproductive and Right

      ស្រ្តី និងក្មេងស្រីត្រូវបានទទួលរងនូវការរើសអើងជាច្រើនទម្រង់ និងច្រើនរូបភាពនៅក្នុងជីវីតនៃការរស់នៅរបស់ពួកគេពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ។ ច្បាប់គោលនយោបាយ និងការបដិសេធនូវការអនុវត្តន៍ដេលធ្វើឲ្យមានភាពស្មើគ្នានៅក្នុងសង្គម និងការត្រួតពិនិត្យទៅលើការរស់នៅក៏ដូចជាជីវីតរបស់ពួកគេទាំងរុបរាងកាយ និងចិត្តគំនិត ។ ទម្រង់មួយនៃការ​រើសអើង ដូចជាការបដិសេធផ្លូវភេទ ការបន្តពូជនិងសិទ្ធិ ។ ចំនួនដ៏ច្រើនមហិមានៃបញ្ញានេះ ធ្វើឲ្យមានការកើនឡើងនូវមាត្រាមរណៈមាតា ​និងការទទួលរងនុវការឈឺចាប់ដៃបណ្តាលមកពីបញ្ហា HIV ដែលមានអត្រាយ៉ាងហោចណាស់ ២០%ដែរ ។ តាមការទស្សទាយ៍មួយ បានបង្ហាញថាមានមនុស្សលប្រមាណជា ១.២៧លាននាក់ ដែលស្ថិតនៅចន្លោះអាយុពី ១៥ទៅ ២៤ឆ្នាំ ទទួលរង់នូវការផ្ទុកមេរោគអេដស៍ ។ ប្រហែលជា ៧៥%នៃអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ជាអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន បុរសរួមភេទជាមួយបុរសការរួមភេទក្នុងចំនោមកម្មករនិងជាមួយអតិថិជនផងដែរ ។ ស្រ្តី និងក្មេងស្រ្តីមានសិទ្ធិក្នុងការទទួលបាននូវសេវាសុខភាពឲ្យមានលក្ខណៈស្តង់ដា ។ ពួកគេមានសិទ្ធិក្នុងការកំណត់ថា តើនៅពេលណាដែលពួកគេក្លាយទៅជាអ្នកមានផ្ទៃពោះ ប៉ុន្តែគេប្រហែលជាបដិសេធក្នុងការធ្វើផែនការ គ្រួសារ ព័ត៌មាន និងសមត្ថភាពក្នុងការត្រួតពិនិត្យលើរូបរាងកាយរបស់គេផ្ទាល់​។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការទទួលបាននូវសេវាសុខភាព រួមទាំងព័ត៌មានពីសុខភាពផ្លូវភេទ និងសុខភាពបន្តពូជនៅតែមានការប្រកែក និងបដិសេធពិបណ្តាច្បាប់ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមផងដែរ ។

៧. វិសមភាពសិទ្ធិក្នុងការអប់រំ Right to equality education

វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសកលលោក ការកើនឡើងនូវជនរងគ្រោះ អាកាសធាតុប្រែប្រួលនិងមានស្ថានភាព ជំលោះគ្នាមិនចេះចប់ការស្វែងរកនូវជំនាញឡើងវិញ ការកើនឡើងនូវអត្រានៃភាពគ្មានការងារថ្វើនិងភាពក្រីក្រផងដែរ ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៩ប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងអាស៊ីប៉ាភិចអត្រាយុវជនដែលមិនមានការងារធ្វើមានប្រមាណរហូតដល់ទៅ ១.៥%ដែលជាវិបត្តិដ៏អាក្រក់មូយនៅលើពិភពលោក ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលបាននឹងកំពុងធ្វើការបង្កើតនិងអនុវត្តន៍នូវកម្មវិធីដែលសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើ ការផ្តល់នូវជំនាញដល់អ្នកបម្រុងចូលបម្រើការងារ ។

២. ត្រូវដោះស្រាយដូចជាៈ

សម្រាប់ជនជាតិភាគតិច

• ជំរុញឲ្យរដ្ឋដែ​លជាសមាជិករបស់ ASEAN យល់ព្រមលើកសេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិអំពីសិទ្ធិប្រជាជនដែលជាជនជាតិភាគតិច ( Indigenous People ) ។
• រដ្ឋាភិបាលដែលជាសមាជិកនៅក្នុង ASEAN ត្រូវកំណត់នុវចំណុចរួមមួយសម្រាប់ប្រជាជន ដែលជាជនជាតិភាគតិចទៅលើបញ្ហាដូចជាៈ សិទ្ធិសេរីភាពដើម្បីឆ្ពោះទៅរកការបង្កើតនូវឱកាសការងារ សម្រាប់ជនជាតិភាគតិច ដោយមិនមានការរំខាននានាពោលគឺត្រូវគោរពឲ្យតម្លៃការជំរុញទឹកចិត្ត និងជាពិសេសត្រុវមកតេ​ការពារនូវសិទ្ធិសេរីភាពដល់ពួកគេផងដែរក្នុងការធ្វើការ ។

ការរំពឹងទុកនៃសិទ្ធិស្រ្តីនៅថ្ងៃអនាគត

• គួរយកនូវសកម្មភាពនានា​ដែលទាក់ទងនឹងសិទ្ធិស្រ្តីដាក់លបញ្ចូលនៅក្នុង ASEAN ក្នុងការធ្វើពិភាក្សាជាមួយស្រ្តីជាសាធារណៈ
•  ត្រូវធានារ៉ាប់រ៉ងដោយមិនមានការរើសអើងនូវសិទ្ធិមនុស្សដោយរា​ប់បញ្ចូលទាំងសីលធម៌ តម្លៃសីលធម៌ឬតម្លៃប្រពៃណី
• ត្រូវឲ្យស្រ្តីមានសិទ្ធិក្នុង ការចូលរួមសកម្មភាពក្នុងការងារនានា ដើម្បីបង្កើតសមមត្ថភាពរបស់ស្រ្តីក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម

ពលករចំណាកស្រុក

• ត្រូវប្រាកដថាមានភាពយុត្តិធម៌ និងការការពារចំពោះពលករដេលចំណាកស្រុក ( ក្រៅប្រទេស ) ដោយមិនរើសអើង ( ឥតគិតពីឋានៈ )
• ត្រូវផ្តល់នូវសេវាកម្មសង្គម ការបណ្តុះបណ្តាលសេវាសុខភាពការរួមបញ្ចូលនូវកម្មវិធីផ្សេងៗសម្រាប់ពលករចំណាកស្រុក និងគ្រួសាររបស់គេដោយមិនគិតពីឋានៈ
• ត្រូវបង្កើតនូវច្បាប់អន្តរជាតិមួយ ដើម្បីការពារទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពរបស់កម្មករដែលចំណាកស្រុក និងគ្រួសាររបស់ពួកគេដែលសិទ្ធិទាំងនោះមានដូចជាៈ សិទ្ធិមិនត្រូវបានគេរំលោភបំពានរួមមាន អំពើហិង្សាការចាប់បង្ខំផ្លូវភេទ ការគំរាមកំហែងដោយមន្រ្តីការពារផ្លូវច្បាប់ណាមួយ ឬក៏ដូចជានិយោជិកនៅក្នុងកន្លែងដែលគេធ្វើការផ្ទាល់ មិនត្រូវបានគេតាមចាប់ខ្លួននិងសិទ្ធិ​​ជ្រកកោន ( Asylum Seekers ) ។
• ត្រូវបង្កើតនូវអង្គការកម្លាំងពលកម្ម ( ILO ) សម្រាប់អ្នកធ្វើការនៅក្នុងស្រុក និងធ្វើការកែទម្រង់ច្បាប់អន្តរជាតិ ព្រមទាំងគោលនយោបាយដើម្បីរៀបចំការងារនៅក្នុងស្រុក និងការការពារនូវសិទ្ធិសេរីភាពតាមច្បាប់ការងារ ។
• ត្រូវដកចោលនូវការអនុវត្តកន៍ ទាំងអស់នៃការធ្វើតេស្តសំខាន់ៗអំពីសុខភាព រួមទាំងជំងឺអេដស៍ ( HIV ) ហើយបញ្ចូលពលករដោយមានមូលដ្ឋានលើស្ថានភាពសុខភាព
• ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឲ្យសង្គមមាន សន្តិសុខដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពពលករចំណាកស្រុក
• ត្រូវល់កម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុង ការងារឲ្យបានត្រឹមត្រូវសម្រាប់ពលករដូចជាៈ សិទ្ធិកក្នុងការផ្លាស់ប្តូរនិយោជក ទទួលបានប្រាក់ខែ...
• ផ្តល់នូវការថែរក្សាទាំសុខភាពឲ្យបានគ្រប់គ្រា​ន់និង មានភាពស្មើគ្នាសម្រាប់ពលកចំណាក់ស្រុកនិងគ្រួសាររបស់គេ
• ត្រូវលើកតម្កើងនិង ការពារនូវសិទ្ធិរបស់ពលករ ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរសេរីភាព ( Freedom of Movement )
• ត្រូវប្រាកដថាពលករចំណាក់ស្រុក អាចរៀបចំនិងមានសេរីភាពក្នុងការចូលរួមក្នុងកិច្ចព្រមពៀងផ្សេងៗ

សិទ្ធិកុមារ

• ត្រូវប្រាកដថាគោល​បំនងរបស់ច្បា​ប់គឺ ដើម្បី​ការពារ និងលើកកំពស់នូវសិទ្ធិរបស់កុមារត្រូវបានអនុវត្តន៍បានយ៉ាងត្រឹមត្រូវ
•  ត្រូវបង្កើតនូវភ្នាក់ងារផ្កត់ផ្គង់គ្រឿងម៉ាស៊ីន ( Mechanism ) រួមមានទាំងសម្ភារៈវិធីសាស្រ្ត ការផ្គង់ផ្គង់ម្ហូបនិងអ្នកជំនាញក្នុងករណីសង្គ្រោះបន្ទាន់ ជាពិសេសក្មេងនៅក្នុងស្ថាប័នប្រទេសដែលជាសមាជិក ASEANដែលជួបបញ្ហា
• ត្រូវមានភាពយុត្តិធម៌សម្រាប់កុមារ ដូចជាៈមិនត្រូវមានការការរើសអើងនូវសិទ្ធិរបស់ក្មេង ក្នុងការចូលរួមសក​ម្មភាពនានា និងមិនត្រូវមានការប្រើអំពើហឹង្សាលលើកុមារជាដើម ។

យុវជន

• ត្រូវផ្តល់នូវការអប់រំ ឬបង្កើតកម្មវិធីសិក្សាឲ្យមានលក្ខណៈស្តង់ដារទៅដល់យុវជនដែលកំពុងសិក្សានៅតាម សាលានានាដើម្បីឲ្យពួកគេមានសមត្ថភាពក្នុងការប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេស ដទៃទៀតដែលជាសមាជិកអាស៊ាន
• ត្រូវផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ ក្នុងការស្វែងេកការងារឲ្យយុជនធ្វើ
• ត្រូវបង្កើតកម្មវិធីសម្រាប់យុវជនក្នុង ការស្វែងរកការងារធ្វើ
• ​លើកទឹកចិត្តឲ្យយុវជនចូលរួមក្នុង ការរងារសង្គម
• ត្រូវផ្តល់ការអប់រំ និងការបណ្តុះបណ្តាលជាពិសេសដល់យុវជនដែលក្រីក្រក្មេងស្រីដែលមានជីវភាពក្រីក្រ និងស្រ្តីដែលធ្វើការចំណាកស្រុក
• ធ្វើឲ្យមានភាពស្មើគ្នារវាងក្មេងប្រុស និងក្មេងស្រីក្នុងការទទួលបានការអប់រំ និងការងារជាដើម ។

បរិស្ថានការការពារ និងសុខមាលភាពសង្គម

• រាជរដ្ឋាភិបាល
• ត្រូវមានគម្រោងផែនការមួយ ច្បាស់លាស់ក្នុងការប្រើប្រាស់ថវិកាឲ្យចំគោលដៅដើម្បីកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ
• ត្រូវពង្រឹងប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្ត ផ្តល់ឲ្យប្រជាជនទទួលបានទឹកក្នុងការប្រើប្រាស់ឲ្យបានគ្រប់គ្រងនៅតាមទីជនបទ

៣. ចក្ខុវិស័យអាស៊ានឆ្នាំ ២០២០ត្រូវបានអនុម័តព្រមព្រៀងដោយ ថ្នាក់ដឹកនាំប្រមុខ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលអាស៊ានក្នុងឱកាសកិច្ចប្រជុំកំពូលក្រៅផ្លូវការលើកទី២ នៅទីក្រុងកូឡាឡាំពួប្រទេសម៉ាលេស៊ីនៅថ្ងៃទី ១៥ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ១៩៩៧ ។ ចក្ខុវិស័យអាស៊ានក្នុងឆ្នាំ ២០២០គឺការយល់ឃើញរួមមួយរបស់ប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ទំនាក់ទំនងខាងក្រៅរបស់អាស៊ានការរស់នៅក្នុងសន្តិភាព ស្ថេរភាព និងវិបុលភាព ការចងសម្ព័ន្ធភាពក្នុងភាពជាដៃគូ ដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍និងការយកចិត្តទុកដាក់លើកិច្ចការសង្គម

•  ការយល់ឃើញរួមរបស់ប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ៈ នៅឆ្នាំ ២០២០តំបន់អាស៊ាននឹងក្លាយទៅជាតំបន់ដេលពោរពេញទៅដោយសន្តិភាព សេរីភាព និងអណព្យាក្រឹត្យភាពស្របតាមសេចក្តីប្រកាសទីក្រុងកូឡាឡាំពួឆ្នាំ ១៩៧១ ។
• ភាពលជាដៃគូក្នុងកិច្ចជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍ៈ អាស៊ានធ្វើការសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើបង្រួបបង្រួម គំលាតសេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេសដែលជាសមាជិក ។
• សហគមន៍ដែលយកចិត្តទុកដាក់លើកិច្ចការងារ
• សង្គមៈ ប្រជាជាតិអាស៊ានមានស្មារតីការពារឲ្យបាននូវប្រវត្តិសាស្រ្ត វប្បធម៌ និងអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន​។ អាស៊ាននឹងធ្វើការឲ្យតម្លៃទៅលើការផ្តល់ឱកាសស្មើភាពគ្នា ដោយមិនប្រកាន់ភេទជាតិសាសន៍​ សាសនា ភាសា ឬក៏ប្រវត្តិសង្គម និងវប្បថម៌ឡើយ ។ លើសពីនេះអាស៊ានក៏នឹងយកចិត្តទុកដាក់ផងដែរ ទៅលើបញ្ហាមួយចំនួនដែលកំពុងកើតមានក្នុងសង្គមអាស៊ាន ដូចជាបញ្ហាកង្វះអាហារូបត្ថម្ភ និងភាពក្រីក្រយុត្តិធម៌ក្នងសង្គម ឱកាសខុសច្បាប់ វិទ្យាសាស្រ្ត និងបច្ចេកវិទ្យានិងបរិស្ថាន ។ល។
• ទំនាក់ទំនងខាងក្រៅរបស់អាស៊ានៈ អាស៊ាននឹងបំពេញតួនាទីយ៉ាងសំខាន់​ ក្នុងវេទិការអន្តរជាតិនិងការគិតទុកជាមុននូវ​ផលប្រយោជន៍រួមជាមួយដៃគូខាងក្រៅ ។ អាស៊ាន​នឹងរឹតកបន្តឹងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងដៃគូសន្ទនា​ និងអង្គការក្នុងតំបន់ដទៃទៀតដោយគោរពតាមគោលការណ៍ស្មើភាព និងការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ។

៤. រដ្ឋធម្មនុញ្ញអាស៊ាន គឺជាអត្ថបទមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំក្នុងការសម្រេចឲ្យបានសហគមន៍អាស៊ាន ដោយការផ្តល់សិទ្ធិតាមផ្លូវច្បាប់ និងក្របខណ្ឌស្ថាប័នសម្រាប់អាស៊ាន។ ធម្មនុញ្ញអាស៊ានក៏ជាបទដ្ឋានវិធានដែលបង្ហាញគោលដៅជាក់លាក់របស់អាស៊ានការទទួលខុសត្រូវ កិច្ចដំណើរការគោលការណ៍និងគុណតម្លៃរបស់អាស៊ាន ។ ធម្មនុញអាស៊ានបានចូលជាធរ​មាននៅថ្ងៃទី ១ល៥ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ ។ កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ាន ធ្វើឡើងនីលេខាធិការដ្ឋាន អាស៊ាននាទីក្រុងហ្សាកាតា ដើម្បីអបអរទិវាជាប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់អាស៊ាន ។ បន្ទាន់ពីធម្មនុញ្ញអាស៊ានបានចូលរួមជាធរមាន ដំណើរការងាររបស់ខ្លួនក្រោមក្របខណ្ឌច្បាប់ថ្មីព្រមទាំង​បង្កើតស្ថាប័នថ្មីជាច្រើនដើម្បីជំរុញដំណើរការនៃការកសាងសហគមន៍អាស៊ានដែលជាចក្ខុវិស័យរបស់ខ្លួន ។

៥. គម្រោងការយុទ្ធសសាស្រ្តបីដែលអាស៊ានបានបង្កើតដើម្បីឲ្យអាស៊ានក្លាយជាសហគមន៍តែមួយ​នឹងវាសនាតែមួយមានដូចជាៈ សហគមន៍សុវត្ថិភាពនយោបាយអាស៊ាន សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ច និងសហគមន៍សង្គមវប្បធម៌អាស៊ាន។​