សិល្បារម្មណ>សិល្បះ+អារម្មណ៏៖

ក. សិល្បះ គឺសម្តៅទៅលើអ្វីដែលមានសោភណស្រស់ស្អាត រស់រវើក មានភាពទាក់ទាញ ។ល។

ខ. អារម្មណ៏ គឺសម្តៅទៅលើការប្រើក្រសែចិត្តឲ្យនឹកគឹតទៅដល់អ្វីមួយ ដែលចក្ខុពុំបានឃើញដោយល់

ផ្ទាល់ ។

          ដូចនេះសិល្បារម្មណ៏គឺជាការប្រើក្រសែចិត្តនឹកគិតទៅដល់រឿងអ្វីមួយ ដែលមានលក្ខណះសិល្បះ។

          ក្នុងវិស័យនេះសិល្យ៍វិទ្យា សិល្បារម្មណ៏គឺកើតចេញពីការប៉ះទង្កិចរវាងប្រធានវិស័យ ជាមួយនឹងវត្ថុវិស័យ ហើយបងកើតជាលក្ខណះសិល្បះដែលក្នុងនោះ មានដូចជាភាពសប្បាយរីករាយសេចក្តីសោក ភាពរំភើប ការឈឺចាប់ កម្សត់ ព្រាត់ប្រាស់ ហៀរទឹកមាត់ជាដើម ។

កម្មវត្ថុនៃការសិក្សាសិល្ប៍វិទ្យារួមមាន ៖

            តាមធម្មតារាល់វិទ្យាសាស្ត្រទាំងឡាយ សិទ្ធតែមានកម្មវត្ថុសិក្សារបស់ខ្លួនចាប់ពី២ឡើងទៅចំណែកឯកម្មវត្ថុសិក្សាសិល្យ៍វិទ្យា ក៏មានច្រើនដែរអាស្រ័យទៅតាមបរិបទ។

ក.ទស្សនះលោកកង់( Kant )

        សិល្យ៍វិទ្យាមានកម្មវត្ថុសិក្សាទៅលើលក្ខណះសិល្បះដែលប្រកបដោយជំនក់ចិត្ត។

ខ.ទស្សនះលោក អេហ្គែល( Agel )

          សិល្យ៍វិទ្យា គឺសម្ដៅលើសោភណរូប ។ អ្វីៗដែលពាក់ពន័្ទទៅ នឹងសិល្បះ គឺជាកម្មវត្ថុរបស់សិល្យវិទ្យា។

គ.ទស្សនះលោកឈើនីសេវស្គី( Tchent Shevsky )

          សិល្យ៍វិទ្យាមានកម្មត្ថុសិក្សាអំពីទំនាក់ទំនងសិល្បះនិងតថភាពសង្គម។

ឃ.ទស្សនះលោកបែលីនស្គី( Belinsky )

          កម្មវត្ថុសិល្យ៍វិទ្យា គឺជាសិល្យ៍ដ៏ឧត្តមទាំងមនុស្សទាំងវត្ថុអរូបីនិងរូបី។

          ទោះបីជាមានអំណះអំណាងផ្សេងៗគ្នានៅលើកម្មវត្ថុសិល្យ៍វិទ្យាក៏ដោយក៏យើងអាចកំណត់បាននូវកម្មវត្ថុ៣យ៉ាងសំខាន់ៗរួមមាន៖

          ទី១. ប្រធានវិស័យ

          ២. វត្ថុវិស័យ

          ៣. សិល្បះ ។

សម្គាល់

          ប្រធានវិស័យ សម្តៅលើអ្នកមាន អ្នកស្តាប់ អ្នកទស្សនា ។ ប្រធានវិស័យប្រែប្រួលទៅតាមកម្រិតយល់ដឹងរបស់មនុស្សទៅលើវត្ថុវិស័យ។

          វត្ថុវិស័យ ពោលគឺវត្ថុដែលយើងអាចមើលឃើញដោយចក្ខុ។ក្នុងអក្សរសិល្ប៍អត្ថបទរឿងគឺជាវត្ថុវិស័យ ។

          សិល្បះ គឺអ្វីៗស្តែងចេញមកតាមរយះកាយវិការជារូបភាពផ្សេងៗធ្វើឲ្យកើតជាអ្វីមួយ។

​      និយមន័យសិល្យ៍វិទ្យារួមមាន៖

សិល្យ៍វិទ្យា គឺជាផ្នែកមួយនៃទស្សនវិជ្ជាសិល្បះដែលកើតចេញតាមរយះអារម្មណ៏ ហើយធ្វើការបកស្រាយតាមលក្ខណះសិល្បះ ។ ឬសិល្យ៍វិទ្យា គឺជាការសិក្សាពីសិល្បះដែលមានោឡើងតាមរយះអារម្មណ៏ កាពិចារណារកហេតុផលក្នុងលក្ខណះសិល្បះ និងដោះស្រាយតាមលក្ខណះសិល្បះ ។ ឬសិល្ប៍វិទ្យា គឺជាផ្នែកមួយនៃទស្សនវិជ្ជាសិល្បះដែលស្តែងចេញតាមរយះរូបបារម្មណ៍។

និយាយអំពីប្រវត្តិសិល្យ៍វិទ្យា ៖

សិល្យ៍វិទ្យា​  មានប្រវត្តិតាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយដែលភាសាក្រិចហៅថា “Aesthikos” ដែលជាផ្នែកមួយនៃទស្សនវិជ្ជាបែបសិល្បះ។

          តាមទស្សនរបស់លោក​ អាបូមកាតិន ជាទស្សនវិទូអាលឺមង់នៅឆ្នាំ១៧៥០គាត់បានសរសេរនៅក្នុងសៀវភៅសិល្ប៍វិទ្យាភាក១និង២ថា “សិល្ប៍វិទ្យា គឺជាការរួមបញ្ចូលរវាងអភិសមាចារ្យវិទ្យានិងតក្តវិទ្យា “។

សម្គាល់

   អភិសមាចារ្យវិទ្យា សិក្សាអំពីសីលធម៌ ។ ត្តកវិទ្យា សិក្សាពីភាពត្រឹមត្រូវច្បាស់លាស់។