វត្តអារាមមានសារៈសំខាន់ជាច្រើនដូចជាៈ

• ជានិមិត្តរូបពុទ្ធសាសនាសម្រាប់គោរពបូជា
• ជាឃ្លាំងមរតកក វប្បធម៌ជាតិសម្បូរបែប
• ជាមន្ទីរពេទ្យព្យាបាលជំងឺអ្នកមានវិបត្តិផ្លូវចិត្ត
• ជាមជ្ឈមណ្ឌលសង្គ្រោះទុគ៌តជន ( ក្មេងកំព្រា ជនពិការអនាថា... )
• ជាកន្លែងអប់រំសីលធម៌គុណធម៌ ចំណេះចំនាងផ្សេងៗ
• ជាកន្លែងធ្វើបុណ្យទានសម្រាប់ពុទ្ធសាសនិកជន
• ជាសារមន្ទីរថែរក្សាតម្កល់ឯកសារដែលមានតម្លៃ ។

អត្តសញ្ញាណជាតិ < អត្ត + សញ្ញាណ + ជាតិ ។

អត្តៈ គ្រឿងឬវត្ថុសម្គាល់ខ្លួន ។

សញ្ញាណៈ សេចក្តីដឹងជាក់ ការយល់ច្បាស់ ។

ជាតិៈ កំណើតមនុស្សមានសញ្ជាតិផ្សេងៗ ។ ដូចនេះអត្តសញ្ញាណជាតិជាក្រុមមនុស្សដែលមានកំណើតនៅក្នុងដែនដីជាមួយគ្នា មានប្រវត្តិដូចគ្នា ឬមានភាសាតែមួយដូចគ្នា រីឯលក្ខណៈវប្បធម៌ ( ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី សាសនា សិល្បៈ ) ដូចគ្នា ចិត្តគំនិតឆន្ទ

ៈរួមតែមួយរូបសម្បត្តិ ចរិយាសម្បត្តិដូចគ្នាមានលក្ខណៈធម្មជាតិ សម្បត្តិវប្បធម៌ដូចគ្នា ។ សារៈសំខាន់នៃអត្តសញ្ញាណជាតិ ខ្មែរមានៈ

• ស្គាល់ពីប្រភពលក្ខណៈ តម្លៃព្រលឹងជាតិច្បាស់លាស់ ឈានទៅស្គាល់អរិយធម៌ធ្វើឲ្យមានមោទនភាព មនសិការប្រយោជន៍ជាតិ
• ស្គាល់តម្លៃអរិយធម៌ជាតិ និងអត្តចរិតរបស់ជាតិ
• ចេះថែរក្សាការពារសញ្ញាណជាតិខ្មែរ
• ចេះទប់ស្កាត់អរិយធម៌បរទេសដែលអសកម្ម
• ចេះធ្វើតូបនីយកម្មលើអរិយធម៌បរទេសដែលល្អៗ និងផ្តល់នូវប្រយោជន៍ ដោយ​មានលក្ខណៈស្របចំនូលចិត្តខ្មែរ ។

អរិយធម៌ខ្មែរមានលក្ខណៈពិសេសពីរយ៉ាងគឺៈ

• លក្ខណៈជាតិ ( លក្ខណៈស្ថិតស្ថេរ ទាក់ទងទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណីទឹកដី ភូមិសាស្រ្តស្របតាម ចំណូលចិត្តប្រជាជនខ្មែរ )
• លក្ខណៈសំយោគ ( បត់បែនតាមបរទេសមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្រ្តទំនើបយកមកកែច្នៃតាមចំណូលចិត្តខ្មែរលក្ខណៈជាតូបនីយកម្ម

អរិយធម៌នៅសម័យអង្គរុងរឿងដោយសារកត្តាៈ

• កត្តាពលកម្មមនុស្សៈ ( មេដឹកនាំមានសាមគ្គីភាព ឯកភាព ឧត្តមគតិប្រជាធិបតេយ្យ ការច្នៃប្រឌិត ឯប្រជារាស្រ្ត មានទំនុកចិត្តលើអ្នកដឹកនាំ មានទំនាក់ទំនងល្អ គោរពលទ្ធិទេវរាជ ពុទ្ធរាជ )
• កត្តាភូមិសាស្រ្តៈ ( ដីមានជីជាតិ សម្បូរសម្បត្តិធម្មជាតិ សម្បូរដោយគមនាគមន៍ ងាយស្រួលធ្វើពាណិជ្ជកម្មកសិកម្ម )
• កត្តាប្រវត្តិសាស្រ្តៈ ( មហានគរមានអំណាច ទឹកដីធំទូលាយនិងមានឥទ្ធិពលលើពិភពលោក ) ។

របបមាតាធិបតេយ្យបានជះឥទ្ធិពលដល់វិស័យជាច្រើនដូចជាៈ

• វិស័យគ្រួសារៈ ( បុរសបណ្តឹងស្រ្តី,ប្រពន្ធកាន់លុយ,រៀបការខាងស្រីទៅបម្រើខាងស្រី )
• វិស័យសង្គមៈ ( រាប់ខ្សែស្រលាយខាងម្តាយ,ដាក់ឈ្មោះស្រ្តីមុនបុរសដាក់ឈ្មោះភូមិស្រុកប្រទេសជារបស់ស្រ្តី )
• វិស័យរដ្ឋបាលៈ ( មានពាក្យមេពីមុខគ្រប់ឋានានុក្រម )
• វិស័យអប់រំៈ  ( ពាក្យស្លោក សុភាសិត អប់រំលើកកម្ពស់ស្រ្តី )
• វិស័យសិល្បៈស្ថាបត្យកម្មៈ ( សង់ប្រាសាទ,ភ្នំ )
• វិស័យទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីៈ ( ការរៀបការតោងស្បៃ ចូលម្លប់ )
• វិស័យការងារៈ ( អាទិភាពស្រ្តី ) ។

អ្នកស្នេហាជាតិត្រូវមានគុណសម្បត្តិដូចជាៈ

• បំពេញវីរៈភាពអង់អាចក្លាហាន តស៊ូប្រឆាំងមិនខ្លាចស្លាប់
• ធ្វើពលកម្មហ៊ានលះបង់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងរួមទាំងជីវីតដើម្បីជាតិ
• ធ្វើសកម្មភាពមានប្រយោជន៍ប្រកបដោយសីលធម៌ខ្ពស់ ចេះមានចិត្តស្រឡាញ់ការពារកិត្តិយសកេរ្តិ៍ឈ្មោះនិងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរជាងទ្រព្យសម្បត្តិខ្លួន
• ស្រឡាញ់ប្រយោជន៍រួមជាងប្រយោជន៍បុគ្គល
• មានវិចារណញាណ ចេះស្រឡាញ់ជាតិ អត្តសញ្ញាណជាតិ
• មានឆន្ទៈមនសិការស្នេហាជាតិ មិនរាថយ ។

នីតិរដ្ឋ គឺជាប្រទេសដែលប្រកាន់យកច្បាប់ជាគោល ។ ប្រទេសមាននីរដ្ឋមានលក្ខណៈសម្គាល់បួនយ៉ាងគឺៈ

• រដ្ឋអំណាចមានគតិយុត្តិធម៌ៈ ( ប្រកាន់យុត្តិធម៌ស្របឆន្ទៈរាស្រ្ត )
• ការអនុវត្តច្បាប់គិតពីសិទ្ធិពលរដ្ឋៈ ទាក់ទងសេរីភាព,មានឧត្តម គតិបម្រើប្រយោជន៍រាស្រ្ត មានស្ថាប័នទ្រទ្រង់មិនបំបិទសិទ្ធិតវ៉ា ។
• ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ៈ ការផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ផ្សេងៗ
• មានជំហរទទួលខុសត្រូវៈ ភ្ញាក់រឮកខ្លួនឯង មានឆន្ទៈផ្ទាល់ខ្លួន និងគ្មានការបង្ខិតបង្ខំ ។

ចំណុចសំខាន់ៗនៃការដឹកនាំទាំងពីរមានៈ

ការដឹកនាំផ្តាច់ការ

• បុគ្គលនិយម បក្សពួកត្រកូល
• ការស្លាប់រស់របស់រាស្រ្តគឺស្ថិតលើអ្នកមានអំណាចអត្តនោម័ត
• ច្បាប់ស្ថិតលើអ្នកមានអំណាចគ្មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស
• មនុស្សមានសិទ្ធិមិនស្មើគ្នាគ្មានគឹគ្មានសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមមតិ
• ប្រជាជនគ្មានតម្លៃថ្លៃថ្នូរមានភាពភ័យខ្លាចសង្គមមានអសន្តិសុខ ។

ការដឹកនាំបែបប្រជាធិបតេយ្យ

• មេដឹកនាំកើតតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយសេរី យុត្តិធម៌
• យកច្បាប់ជាធំ មានការគោរពច្បាប់និងសិទ្ធិមនុស្ស
• ប្រជារាស្រ្តមានសិទ្ធិសេរិភាពគ្រប់យ៉ាង យ៉ាងទូលំទូលាយ
• វាសនាជាតិស្ថិតលើរាស្រ្ត
• ប្រជាជនមានសេចក្តីសុខទាំងផ្លូវកាយចិត្តមានជីវភាពធូរធារ
• សង្គមជាតិមានសណ្តាប់ធ្នាប់ និងមានសន្តិសុខល្អ ។