សំនួរ
១. តើអាស៊ានមានសមាជិកប៉ុន្មានប្រទេស ? ចូររៀបរាប់ ។
២. តើអាស៊ានមានគោលការណ៍យ៉ាងដូចម្តេច ?
៣. តើអ្វីទៅដែលហៅថា វេទិកាតំបន់អាស៊ាន ( AFR ) ?
៤. ចូរនិយាយអំពីអគ្គលេខាធិការអាស៊ាន ?
៥. តើអាស៊ានបានចេញគោលការណ៍អ្វីខ្លះ បន្ទាប់ពីឆ្នាំ១៩៦៧ ?
ចម្លើយ
១ . អាស៊ានមានសមាជិក១០ប្រទេស ។ សមាជិកអាស៊ានទាំងអស់រួមមាន៖
- ប្រទេសព្រុយណេដារូសាឡាម
- ប្រទេសកម្ពុជា
- ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី
- ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា
- ប្រទេសហ្វីលីពីន
- ប្រទេសសិង្ហបុរី
- ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី
- ប្រទេសឡាវ
- ប្រទេសថៃ
- ប្រទេសវៀតណាម ។
២. អាស៊ានមានគោលការណ៍ ដូចតទៅ៖
- គោរពឯករាជ្យភាព និងអធិបតេយ្យ សមភាព បូរណភាពទឹកដី និងអត្តសញ្ញាណជាតិ នៃរដ្ឋសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់
- ចូលរួមការប្តេជ្ញាចិត្តនិងការទទូលខុសត្រូវរួមគ្នាក្នុងករណីលើកកម្ពស់សន្តិភាព សន្តិសុខ និងវិបុលភាពក្នុងតំបន់
- បដិសេធនូវអំពើឈ្លានពាន និងការគំរាមកំហែងឬការប្រើប្រាស់កម្លាំងឬសកម្មភាពទាំងឡាយណាក្នុងលក្ខណៈដែលមិនសមស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិ
- ប្រកាន់យកដំណោះស្រាយ ជម្លោះដោយសន្តិវិធី
- មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងនៃរដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន
- គោរពសិទ្ធិរបស់រដ្ឋសមាជិកនីមួយៗ ក្នុងការដឹកនាំអត្ថិភាពជាតិរបស់ខ្លួន ដោយពុំមានការជ្រៀតជ្រែក ពីខាងក្រៅ ការធ្វើវិទ្ធង្សនា និងការបង្ចិតបង្ខំ
- លើកកម្ពស់ការពិគ្រោះយោបល់ លើបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរទាំងឡាយ ដែលមានឥទ្ធិពលប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍របស់អាស៊ាន
- ប្រកាន់នូវនីតិរដ្ឋ អភិបាលកិច្ចល្អ គោលការណ៍ប្រជាធិបេតេយ្យ និងរដ្ឋាភិបាល អាស្រ័យដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
- គោរពសេរីភាព ជាមួលដ្ឋានលើកស្ទួយ និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងលើកកម្ពស់យុត្តិធម៌ សង្គម
- លើកតម្កើងធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិ រួមទាំងច្បាប់មនុស្សធម៌អន្តរជាតិនានា ដែលរដ្ឋសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់អស់យល់ព្រម
- មិនចូលរួម ក្នុងគោលនយោបាយឬសកម្មភាពណាមួយដែលរួមមានការដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់នូវទឹកដី របស់ខ្លួនឲ្យរដ្ឋសមាជិកអាស៊ានឬរដ្ឋមិនមែនជាសមាជិកអាស៊ាន ឬឲ្យតួអង្គដទៃទៀត ដេលពុំមែនជារដ្ឋគំរាមគំហែង ដល់អធិបតេយ្យភាព បូរណភាពទឹកដីឬស្ថេរភាពសេដ្ខកិច្ចនិងនយោបាយរបស់រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន
- គោរពវប្បធម៌ផ្សេងៗគ្នា ភាសានិងសាសនារបស់ប្រជាជនអាស៊ាន ដោយសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើតម្លៃរួម ក្នុងស្មារតីភាពឯករាជ្យក្នុងពហុភាព ។
- ភាពជាស្នូល របស់អាស៊ានក្នុងទំនាក់ទំនងនយោបាយសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌ក្រៅតំបន់ ដោយរក្សា ការចូលរួមដ៏សកម្មការសម្លឹងមើលឆ្ពោះទៅខាងក្រៅ ភាពរួមបញ្ចូលគ្នា និងភាពមិនរើសអើង
- ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវវិធានការ ពាណិជ្ជកម្មពហុភាគី និងរបបផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាប់របស់អាស៊ាន ដើម្បីអនុវត្តប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនូវកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងកាត់បន្ថយជាវិជ្ជមានឆ្ពោះទៅលប់បំបាត់របាំងទាំងស្រុងសម្រាប់ សមាហរណកម្ម សេដ្ឋកិច្ចតំបន់ និងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ ។
៣. វេទិកាតំបន់មអាស៊ាន ( ASEAN Regional Forum ) គឹជាវេទិកាមួយសម្រាប់ការសន្ទនា និងពិគ្រោះយោបល់ពហូភាគី ស្តីអំពីបញ្ហាសន្តិសុខ និងយោបល់នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ហើយមានគោលដៅកសាងការជឿទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីកសាងសន្តិភាព និងស្ថេរភាពក្នុងតំបន់ ។
៤. និយាយអំពីអគ្គលេខាធិកាអាស៊ាន ៖
- មានអាណត្តិ៥ឆ្នាំ
- មានឋានៈស្មើនឹងរដ្ឋមន្រ្តី ( Minister )
- មានភារកិច្ច ផ្តល់យោបល់ សម្របសម្រួល និងអនុវត្តន៍នូវរាល់សកម្មភាពអាស៊ាន អគ្គលេខាធិការត្រូវទទួលខុសត្រូវ ចំពោះកិច្ចប្រជុំប្រមុខដ្ឋាភិបាល និងចំពោះរាល់កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្រ្តីអាស៊ាន នៅពេលដែលសម័យប្រជុំនោះកំពុងតែដំណើរការហើយនិងទទួលខុសត្រូវចំពោះប្រធានគណៈកម្មាធិការ អចិន្ត្រៃអាស៊ាន ពោលគឺអគ្គលេខាធិការ ដឹកនាំរាល់កិច្ចប្រជុំគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍អាស៊ាន ក្នុងនាមជាប្រធានគណៈកម្មាធិការអចន្រ្តៃយ៍ ។
៥. អាស៊ានបានចេញគោលការណ៍ជាច្រើនទៀត បន្ទាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦៧ មកដូចតទៅ៖
ក. ការបង្កើតតំបន់ សន្តិភាព សេរីភាព និងអព្យាក្រឹត្យភាព ( ZOPFAN ) បង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី ២៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នំា ១៩៧១ នៅទីក្រុងកូឡាំឡុំពួ ។
- សមាជិកអាស៊ានប្តេជ្ញាខិតខំរក្សាតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ឲ្យទៅជាតំបន់សន្តិភាព សេរីភាពនិងអព្យាក្រឹត្យភាព មិនស្ថិតនៅក្រោមអន្តរាគមន៍នៃមហាអំណាចបរទេសឡើយ
- សមាជិកអាស៊ានខិតខំបង្កើតសហប្រតិបត្តិការឲ្យកាន់តែទូលាយ ដោយពង្រឹងសាមគ្គីភាព និងមិត្តភាពរវាងគ្នានឹងគ្នា
- មានបំណងបន្ធូរភាពតានតឹងអន្តរជាតិ និងធ្វើឲ្យសម្រេចបានសន្តិភាព ដ៏យូរអង្វែងមួយនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍
- គោលបូរណភាពដែនដីរបស់រដ្ឋដទៃទៀតដោះស្រាយដោយសន្តិវធីរាល់ទំនាស់ជាអន្តរជាតិនានា ដោយឈរលើភាពស្មើគ្នា ប្រើសិទ្ធិស្វ័យសម្រេច ដោយមិនជ្រៀតជ្រែកលើកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋណាមួយ ។
ខ. ការបង្កើត សន្ធិសញ្ញាមិត្តភាព និងសហប្រតិបត្តិការ( TAC ) ថ្ងៃទី២៤ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦បានត្រូវគេចុះហត្ថលេខា ក្រោយពេលដែលឥណ្ឌូចិនទាំងមូល ធ្លាក់ក្រោមការដឹកនាំរបស់ពួកកុំមុយនីស ។
ក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងគ្នា និងគ្នាសមាជិកអាស៊ានមានគោលការណ៍ដូចតទៅ៖
- គោរពគ្នាទៅវិញទៅមកលើឯករាជ្យ អធិបតីភាពសមភាព បូរណភាពទឹកដី និងអត្តសញ្ញាណនជាតិនៃបណ្តាប្រទេសទាំងអស់
- គោលរពសិទ្ធិរបស់ រដ្ឋនីមួយៗក្នុងដំនឹកនាំប្រទេសខ្លួនឲ្យចៀសផុតពីការជ្រៀតជ្រែកពីក្រៅ
- មិនជ្រៀតជ្រែក ចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់គ្នាទៅវិញទៅមក
- ដោះស្រាយនូវរាល់ ទំនាក់ទំនងនានាតាមមធ្យោបាយសន្តិវិធី
- ប្រឆាំងចំពោះការគំរាម ប្រើកម្លាំងទ័ព
- រួមសហប្រតិបត្តិការ ប្រកបដោយ ប្រសិទ្ធភាពរវាងគ្នានិងគ្នាធ្វើឲ្យតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ គ្នាអាវុធនុយក្លេអ៊ែ ។
គ. ការបង្កើតតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន ( AFTA ) ថ្ងៃទី ១ ខេ មករា ឆ្នាំ ១៩៩៣ បានត្រូវប្រកាសបង្កើតជាផ្លូវការ ។
ដំណាក់ដំបូង AFTA មានគោលដៅទាក់ទងនឹងការបញ្ចុះតម្លៃផលិតផលមួយចំនួន បន្ទាប់មកនឹងបើកឲ្យមានពាណិជ្ជកម្មសេរី ។ បង្កើត AFTA ក៏មានគោលបំណងទាក់ទាញវិនិយោគទុននិងការកផ្សារនៅតំបន់ឥណ្ឌូចិនផងដែរ ។
សន្និសីទថ្នាក់រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ាន លើកទី២៧នៅទីក្រុងបាងកក ពីថ្ងៃទី២២ ដល់ ២៣ ខែកក្កដា ឆ្នំា ១៩៩៤ បានចេញសេចក្តីថ្លេងការណ៍មួយបញ្ជាក់សាជាថ្មីពីទិសដៅនាំ AFTA ៖
- សម្រេចអនុវត្ត លើកការបន្ថយតម្លៃទំនិញតាមកម្មវិធីឆ្នាំ ១៩៩៤
- លើកទឹកចិត្តចំពោះលំនាំចូលនៃវិនិយោគទុនបរទេស
- ឯកភាពចំពោះការភ្ជាប់ពាណិជ្ជកម្ម ជាមួយតំបន់ដទៃទៀតក្នុងពិភពលោកជាពហុភាគី ។ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំលើកទី៥ ក្រុមប្រឹក្សា AFTA ដែលមានការចូលរួមពីរដ្ឋមន្រ្តីពាណិជ្ជកម្មអាស៊ាន បានចេញសេចក្តីថ្លែការណ៍រួមក្នុងសន្ធិសីទការសែត ដែលមានជាអាទិ៍ ៖
- ថ្ងៃទី២១ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៩៤ ប្រកាសកាត់បន្ថយរយៈពេលអនុវត្តផែនការពី១៥ឆ្នាំមកត្រឹម១០ឆ្នាំ
- ជំរុញចលនាសេរីនីយកម្ម ក្នុងបណ្តាប្រទេសអាស៊ាន
- យោងតាមការសម្របសម្រួលថ្មីផែនការ AFTA នឹងត្រូវសម្រេចបានជោគជ័យ នៅថ្ងៃទី១ ខែ មករា ឆ្នាំ ២០០៣ មុនគម្រោងចាស់ដែលកំណត់កាលបរិច្ឆេទ ដល់ថ្ងៃទី ១ ខែ មករា ឆ្នាំ ២០០៨ ។
- បញ្ចូល AFTA ទៅក្នុងអគ្គលេខាធិការដ្ឋានអាស៊ានដើម្បីជាជំនួយដល់ដំណោះស្រាយទំនាស់ ផ្នែកពាណិជ្ជកម្មផ្សេងៗក្នុ្ងងចំណោមប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ។
ឃ. ការបង្កើតវេទិកាតំបន់អាស៊ាន ( ARF ) ថ្ងៃទី ២៥ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ១៩៩៤ បានប្រកាសការបង្កើត ARF នេះឡើងជាផ្លូវការ ។
ក្នុងបំណងរឹតចំណងមេត្រីភាព ក្នុងបណ្តាប្រទេសអាស៊ាននងបណ្តាប្រទេសនានា នៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីភិច ។ បច្ចុប្បន្ននេះ អាស៊ានមិនត្រឹមតែជាសមាគមន៍មួយ ដែលមានទិសដៅធ្វើសហប្រតិបត្តិការខាងសេដ្ឋកិច្ចប៉ុណ្ណោះទេ តែអាស៊ានបានធ្វើសកម្មភាពយ៉ាងសកម្ម លើការងារនយោបាយនិងសន្តិសុខផងដែរ ។ ARF មានតួនាទីពង្រឹងទំនុកចិត្តគ្នា ទៅវិញទៅមកក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីភិចណដោយការចរចានានាលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ផ្នែកនយោបាយនិងសន្តិសុខក្នុងតំបន់ ។
