សំណួរ
១. តើដំណើរសាកសួររកហេតុផលមានអ្វីខ្លះ ?
២. តើទិដ្ឋភាពនៃច្បាប់បានជួយមនុស្សដែលរស់នៅក្នុងសង្គមដូចម្តេចខ្លះ ? ច្បាប់មានប្រភពសំខាន់ប៉ុន្មានយ៉ាង ? អ្វីខ្លះ ? ចូររៀបរាប់ ។
៣. អ្វីដែលថា ច្បាប់ការងារ ? ច្បាប់នេះត្រូវបានអនុវត្តន៍ចំពោះអ្វីខ្លះ ? និងមិនអនុវត្តន៍ចំពោះអ្វីខ្លះ ?
៤. ហេតុអ្វីបានជាត្រូវមានច្បាប់ការងារ ?
៥. តើកិច្ចសន្យាការងារដែលមានកំណត់ថេរវេលា មានលក្ខណៈខុសគ្នាពីកិច្ចសន្យាការងារមិនកំណត់ថេរវេលាដូចម្តេចខ្លះ ?
ចម្លើយ
១. ដំណើរសាកសួររកហេតុផលមាន ៖
- ការអញ្ជើញសាមីខ្លួនមកកាន់តុលាការ
- ការប្រមូលពត័មានតាមរយៈ ការសួរដេញដោលរបស់អ្នកកាត់ក្តី ។
២. ទិដ្ឋភាពនៃច្បាប់បានជួយមនុស្សដែលរស់នៅក្នុងសង្គមកដូចជា ៖
ផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាព ៖
- ច្បាប់ការពារជនទន់ខ្សោយ
- ច្បាប់ជួយឱ្យមនុស្សមានសិទ្ធិស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់
- ការពារ និងផ្តល់សេរីភាពដល់បុគ្គលម្នាក់ៗ
- ច្បាប់ជួយឱ្យមនុស្សមានទំនាក់ទំនងរវាងមនុស្ស និងមនុស្សដោយសន្តិវិធី ។
រក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់ ៖
- ច្បាប់រក្សាបាននូវសន្តិសុខ សុវត្ថិភាពដល់មនុស្សរស់នៅក្នុងសង្គម
- ធ្វើឱ្យមានរបៀបរៀបរយល្អនៅក្នុងសង្គម ជៀសវាងជម្លោះដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី
- ច្បាប់ជួយរកយុត្តិធម៌ឱ្យជនរងគ្រោះ
- ជួយសម្រួលឱ្យមានការចូលរួមពីប្រជាជន
- ច្បាប់ជួយមនុស្សឱ្យចូលរួមអនុវត្តឱ្យមានស្ថេរភាពសង្គម
- លើកស្ទួយយុត្តិធម៌សង្គម
- ជួយសម្រួលឱ្យមានការរីកចម្រើន ។
រក្សាអំណាច ៖
- ច្បាប់ជួយមនុស្សឱ្យមានការរីកចម្រើន
- ច្បាប់ជួយកំណត់អ្នកដឹកនាំអំណាចឱ្យមានសីលធម៌
- កំណត់នូវព្រំដែនអំណាច និងអំពើរបស់អ្នកដឹកនាំ និងសម្រួលខ្នាតតម្លៃសីលធម៌
- មិនឱ្យអ្នកដឹកនាំធ្វើអ្វីតាមអំពើចិត្ត
- ច្បាប់ជាអ្នកកំណត់អ្នកដឹកនាំកុំឱ្យរំលោភអំណាចគ្នា ។
ដាក់ទណ្ឌកម្ម ៖
- ច្បាប់ដាក់ទោសចំពោះអ្នកល្មើសច្បាប់
- ច្បាប់បង្ខំឱ្យមនុស្សត្រូវតែគោរពតាម
- ច្បាប់អាចកែប្រែមនុស្សឱ្យល្អ អាចរស់នៅក្នុងបាន ។
ខ. ច្បាប់មានប្រភពសំខាន់ ២ យ៉ាងគឺ ប្រភពសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ និងប្រភពមិនសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ។
អំពីប្រភពសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ៖
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញ
- លិខិតុបករណ៍អន្តរជាតិ
- ច្បាប់
- ព្រះរាជក្រឹត្យ
- អនុក្រឹត្យ
- បទបញ្ជា
- សេចក្តីសម្រេច
- ប្រកាសរបស់មន្ត្រី
- លិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្ត ។
អំពីប្រភពមិនសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ៖
- សាសនា
- ប្រពៃណី
- ទំនៀមទំម្លាប់
- ជំនឿ
- គោលការណ៍ទូទៅនៃនីតិ
- យុត្តិសាស្រ្ត ។
៣. ច្បាប់ការងារ គឺជាច្បាប់សម្រាប់គ្រប់គ្រងរាល់ទំនាក់ទំនងដែលកើតចេញពីកិច្ចសន្យាការងាររវាងនិយោជក (ចៅកែ) និងនិយោជក(កម្មករ) ដើម្បីយកមកអនុវត្តលើទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទោះបីកិច្ចសន្យានោះធ្វើឡើងនៅទីណាក៏ដោយ ភាគីសងខាងមានសញ្ជាតិជាអ្វីក៏ដោយហើយទោះបីជាស្នាក់នៅទីណាក៏ដោយ ។
ច្បាប់នេះត្រូវបានអនុវត្តចំពោះ
- សហគ្រាស ឬគ្រឹះស្ថានឧស្សាហកម្មរ៉ែ
- កសិកម្ម
- ពាណិជ្ជកម្ម
- សេវាកម្មដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវគោក ឬផ្លូវទឹក
- ទោះបីប្រយោជន៍សាធារណៈពាក់កណ្តាលសាធារណៈឬឯកជន
- ក្រៅសាសនា ឬក្នុងសាសនា
- ទោះបីជាមានលក្ខណៈជាការបង្រៀនវិជ្ជាជីវៈ ព្រមទាំងវិជ្ជាជីវៈសេរីនៃសមាគម ។
ច្បាប់នេះមិនត្រូវបានអនុវត្តចំពោះ
- ចៅក្រមខាងតុលាការ
- ជនដែលតែងតាំងឱ្យធ្វើការជាអចិន្តៃ្រយ៍ក្នុងក្របខ័ណ្ឌសាធារណៈ
- បុគ្គលិក នគរបាល កងទ័ព និងតម្រួត ដែលគ្រប់គ្រងដោយលក្ខន្តិកដោយឡែក
- បុគ្គលធ្វើការតាមផ្លូវអាកាស និងនាវាសមុទ្ទដែលគ្រប់គ្រងដោយច្បាប់ ពិសេសផ្សេងទៀត ប៉ុន្តែកម្មករនិយោជិកទាំងនេះមានសិទ្ធិអនុវត្តបទប្បញ្ញត្តិស្តីសេរីភាពសហជីពនៃច្បាប់ការងារ
- អ្នកបម្រើក្នុងផ្ទះ លើកលែងតែច្បាប់នេះបានចែងច្បាស់លាស់ ។ អ្នកបម្រើទាំងនេះមានសិទ្ធិអនុវត្តបទបញ្ញត្តិស្តីពីសេរីភាពសហជីពនៃច្បាប់ការងារ ។ (មាត្រា ១ វក្យខណ្ឌំទី៣)
- ភ្នាកងារ ក្រុមរាជការសាធារណៈដែលតែងតាំងដោយបណ្តោះអាសន្ន ។
៤. បានជាត្រូវមានច្បាប់ការងារព្រោះដើម្បីគ្រប់គ្រងរាល់ទំនាក់ទំនងដែលកើតចេញពីច្បាប់កិច្ចសន្យាការងាររវាងនិយោជក និងនិយោជិក ។
៥. កិច្ចសន្យាការងារ ដែលមានកំណត់ថេរវេលាមានលក្ខណៈខុសគ្នាពីកិច្ចសន្យាការងារមិនកំណត់ថេរដូចជា ៖
- កិច្ចសន្យាការងារកំណត់ថេរវេលា ៖ ជាកិច្ចសន្យាធ្វើឡើងដោយមានការព្រមព្រៀងគ្នារវាងនិយោជក និងនិយោជិកមានការកំណត់ពេលវេលាច្បាស់លាស់ និងកាលបរិច្ឆទបញ្ចប់កិច្ចសន្យាច្បាស់លាស់ ។
- កិច្ចសន្យាការងារសន្យាការងារមិនកំណត់ថេរវេលា ៖ ជាកិច្ចសន្យាដែលគ្មានកំណត់ពេលវេលានិងកាលបរិច្ឆទច្បាស់លាស់ហើយកិច្ចសន្យានេះអាចរំលាយតាមកាលឆន្ទៈភាគីតែម្ខាងបាន ។
