វិញ្ញាសាទស្ស​នៈវិជ្ជាថ្នាក់ទី១២ ( វិញ្ញាសាទី៦ )

សំនួរ

១. តើសភាវគតិទំលាប់ និងបញ្ញាដូចគ្នានិងខុសគ្នាត្រង់ណាខ្លះ​?

២. បញ្ញាមនុស្សមានប៉ុន្មានបែប បង្រួមមានប៉ុន្មានប្រភេទ និងប៉ុន្មានកំរិត ?

៣. កេស្តាល់ជាអ្វី​?

៤. ពង្វាងចំនាប់ និងពង្វាងបំលាស់ទីខុសគ្នាត្រង់ណា ?

៥. តើបញ្ញា អាចកើតឡើងនៅចំពោះជំពូកសត្វណាខ្លះ ?     

ចម្លើយ

១. ក. លក្ខណៈដូចគ្នារវាង សភាវគតិទំលាប់ និងបញ្ញាគឺទាំងបីនេះសុទ្ធតែនៅក្រោមអំណាចត្រួតត្រារបស់តណ្ហាតាំងពីកំណើតមក ។

ខ. លក្ខណៈខុសគ្នារវាងភាវគតិទំលាប់និង​បញ្ញា ៖

• សភាវគតិ និងទំលាប់ខុសគ្នាត្រង់ទំលាប់ជាចាំនេះ មានឬសជាបញ្ញាកើតឡើងពីការហ្វឹកហាត់ ឯសភាវគតិ ជាចំណេះធ្វើពីកំណើតដោយមិនបាច់គិតពិចារណា ។
• បញ្ញា ខុសពីទំលាប់ត្រង់ បញ្ញាដោះស្រាយបញ្ហាដោជំរើសល្បិច មធ្យោបាយដើម្បីសំរេចតាមស្ថានការណ៍ និងកាលៈទេសៈឯទំលាប់ដោះស្រាយបញ្ហាតាមការធ្លាប់តាមឯកទេសនិងស្លាប់ក្រឡា  ។ ទំលាប់ និង សភាវគតិខុសពីបញ្ញាត្រង់ទំលាប់ និងសភាវគតិមានលក្ខណៈរឹងស្លាប់ក្រឡាចង្អៀតដោយមិនបានពិចារណា ឯបញ្ញាមានលក្ខណៈទន់ភ្លន់បត់បែន ផ្លាស់ប្តូប្រែប្រួលសំរបតាមកាលៈទេសៈនិងស្ថានការណ៍ក្នុងដំណោះស្រាយបញ្ហា ។

២. បញ្ញាមនុស្សមាន ៧បែប គឺ ៖

• បញ្ញាខាងវោហា
• បញ្ញាខាងគិតគូរ
• បញ្ញាខាងប៉ាន់ប្រមាណ
• បញ្ញាខាងការងារ
• បញ្ញាខាងការចាំ
• បញ្ញាខាងគិត និងដោះស្រាយ
• បញ្ញាខាងទទួលស្គាល់

បញ្ញាទាំង៧ចែកជាពីរប្រភេទគឺ ៖

• បញ្ញាទ្រឹស្តី៖សម្បទា ចាប់បាននូវទំនាក់ទំនងរវាងគំនិត
• បញ្ញាប្រតិបត្តិ ៖ សម្បទាចាប់បាននូវទំនាក់ទំនងរវាងវត្ថុក្នុងតថៈរូបី នៃបច្ចុប្បន្ន ។

បញ្ញាចែកជាបីកំរិត ៖​

• កំរិតធម្មតា ហៅថាសម្បទា
• កំរិតខ្ពស់ ហៅថាកោសល្យ ។
• កំរិតខ្ពស់បំផុត ហៅថាទេពកោសល្យ ។

៣. កេស្តាល់គឺជា បាតុភូតឬវត្ថុដែលផ្សំឡើងដោយអង្គធាតុច្រើន បង្កើតបានជាអង្គឯកភាពមួយ ដែលមានរូបរាងទាំងស្រុងមួយរបស់វា ។ ជាស្វ័យប្រវត្តិអង្គធាតុច្រើននោះត្រូវបានឃើញក្នុងពេលតែមួយ ហើយអង្គធាតុមួយត្រូវយកមកប្រើជាធ្យោបាយសំរាប់ចាប់យកអង្គធាតុមួយទៀត ស្ទើរតែមិនបានគិតផង ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស្វាឃើញកំនល់ និងចំនីស្វាយកំនល់មកធ្វើជាមធ្យោបាយយកចំនី ។

៤. ពង្វាងចំនាប់ និងពង្វាងបំលាស់ទីខុសគ្នាត្រង់ ៖

• ពង្វាងចំនាប់ ៖ សត្វនៅមួយកន្លែង ចំនីដូរកន្លែង ឯពង្វាងបំលាស់ទីចំនីនៅមួយកន្លែងសត្វដូរកន្លែង ។
• ពង្វាងចំនាប់គេពិសោធន៍ជាមួយទ្រុងបិទខាងក្រោយជិត ឯពង្វាងបំលាស់ទីទ្រុងចំហរខាងក្រោយ
• ពង្វាងចំនាប់មានលក្ខណៈលំបាក់ជាង ពង្វាងបំលាស់ទី មានលក្ខណៈងាយជាង ។

៥ . តាមការពិសោធន៍បញ្ញាសត្វរបស់គូលីន យើងឃើញថាជំពូកសត្វដែលអាចមានបញ្ញាគឺមនុស្ស និងពួកសត្វមានឆ្អឹងកងថ្នាក់ខ្ពស់ មានឆ្កែ ស្វាជាដើម ។