មូលធននិយមជាទម្រង់នៃសេដ្ឋកិច្ចសង្គមដែលផ្តល់ប្រយោជន៍ឪ្យមូលធន ឧទាហរណ៍ ប្រាក់ចំនាញចំណង់វាជាជំហានដំបូងនៃកម្លាំងជំរុញ សម្រាប់ភាពលូតលាស់ ។ ស្ថាប័នសេដ្ឋកិច្ចចំបងៗនៃមូលធននិយម គឺកម្មសិទ្ធិឯកជន ផលិតផលទ្រង់ទ្រាយធំ ប្រាក់ និងប័ណឥណ្ណទាន ( Credit ) ជំនួញអង្គភាពប្រាក់ចំនេញ ប្រាក់ឈ្នួលការប្រេជែង និងតម្លៃម៉ាស៊ីន...។
- កម្មសិទ្ធិឯកជន ស្ថាប័នកម្មសិទ្ធិឯកជន ( Private Property ) ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ នៃរចនាសម័្ពន្ធសេដ្ឋកិច្ចក្នុងសង្គម មូលធននិយម ។ កម្មសិទ្ធិឯកជនជាភាបរឹងនៃមូលធននិយម ។ មនុស្សគ្រប់រុបមានសិទ្ធិក្នុងការថែរក្សាទ្រព្យសម្បត្តិ និងពង្រឹងនូវសម្បត្តិឪ្យ កើនឡើងទៀត ។ សិទ្ធិក្នុងការឃុំគ្របទ្រព្យសម្បតិ្តឯកជនគឹជាសិទ្ធិដែលគ្មាននរណាអាចជ្រៀតជ្រែកបានឡើយ ។ ដោយយោងទៅលើអ្នកធ្វើជំនួញនៅក្នុងរដ្ឋមូលធន កម្មសិទ្ធិឯកជនជាទ្រព្យសម្បត្តិដ៏មានតម្លៃដែលមានន័យថា មនុស្សអាចធ្វើការងាររបស់គេដោយមានជំនួញការក្នុងកសិដ្ឋានធំៗ និងធ្វើការកសិកម្មលើដីស្រែចំការរបស់ពួកគេ ។ ប៉ុន្ដែមូលដ្ឋាននៃកម្មសិទ្ធិឯកជនរបស់ មូលធននិយមនៅឧស្សាហកម្មទំនើបប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីន ដែលផ្ដល់នូវសារៈសំខាន់ដល់មូលធនច្រើនជាពលកម្មហើយនាយទុនចាប់ផ្ដើមទទួលបាននូវប្រាក់ចំណេញដោយគ្មានកំណត់និងធ្វើការកេងប្រវ័ញ្ចលើកម្មករ ។ នៅក្នុងប្រទេសមូលធនសហជីពជាអ្នកធ្វើឪ្យមានសុវត្តិភាពក្នុងការងារ ។ បច្ចុប្បន្នគ្មានការកេងប្រវញ្ចខ្លាំងក្លាដូចជានៅក្នុងសតវត្សទី១៩ ឡើយ ។
- ផលិតផលទំហំធំ ក្នុងមធ្យោបាយផលិតផលទំហំធំដែលជួយអភិវឌ្ឍន៍នៃស្ថាប័នកម្មសិទ្ធិឯកជន ។ រោងចក្រដែលមានកម្មកររាប់ពាន់នាក់ ជាលទ្ធផលនៃការប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីននីមួយៗ និងប្រើប្រាស់អេឡិចត្រូទិច ។ ការកែលម្អមធ្យោបាយនៃគមន៍ និងដឹកជញ្ចូនទំនិញទៅវិញទៅមក ។ របកគំហើញថ្មីៗផ្ដល់លទ្ធផលនូវការបង្កើតគុណភាពទំនិញ និងផលិតផល ឧស្សាហកម្ម ដែលជាទំនិញថ្មីត្រូវបានផលិត ហើយមានសារៈសំខាន់ចំពោះស្ថាប័នមូលធននិយម ។
- ប្រាក់ និងឥណទាន ( Credit ) ជាមួយនឹងជោគជ័យនៃផលិតផលទំហំធំ ក្នុងការអភិវឌ្ឍស្ថាប័នមូលធននិយមក្នុងនោះឥណទាន មានសារៈសំខាន់ណាស់ ។ មនុស្សខ្ចីប្រាក់ពីធនាគារដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍពាណិជ្ជកម្ម និងឧស្សាហកម្ម ។ ដូចនេះផ្ទុយមកវិញកង្វះខាតមូលធនរបស់មនុស្សក្នុងរបៀបរៀបរយៈមូលធនធ្វើឪ្យមានការបង្កើតកម្មសិទ្ធិឯកជន តាមរយៈមូលធនឥណទាន ។
- អង្គការជំនួញលក្ខណៈសំខាន់មួយទៀតនៃមូលធន គឺជាអង្គការជំនួញនិងសាជីវកម្មធំៗ ។ នៅក្នុងមូលធនដាក់ហ៊ុនរួមជាច្រើន ( Stakeholder ) ត្រូវបានបង្កើតឡើងជាក្រុម ឧស្សាហកម្ម ។ ការបន្ថយនូវការប្រថុយប្រថាននៃអ្នកមានភាគហ៊ុន និងជៀសវៀងពីវបត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គលណាមួយដែលមិនអាចជិះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់ក្រុមហ៊ុនទាំងមូល ។ អង្គការជំនួញនិងពាណិជ្ជកម្មធំៗ ក៏បានបន្ថយផងដែរនូវការប្រជែងនិងបង្កើតនូវប្រាក់ចំនេញ ។
- ប្រាក់ចំណេញ អ្នកវិនិយោគទទួលបាននូវការបង្កើតប្រាក់ចំនេញតាមរយៈផលិតផលទំហំច្រើន ។ សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចដូចជាការផ្លាស់ប្ដូរទំនិញ និងការផ្គត់ផ្គង ត្រូវបានបង្កើតឪ្យមានលក្ខណៈសមាមាត្រ ។ មូលធនវិនិយោគត្រឹមត្រូវតែប្រាក់ប៉ុណ្ណោះ កម្មករធ្វើការងារជាមួយផលិតផល ។ និយោគជិកបង្កើតនូវផលិតផល អ្នកលក់និងឈ្មួញនាំមកនូវទំនិញនៅលើទីផ្សារ ទំនិញនោះធ្វើដំណើរទៅកាន់អតិថិជន ។ អ្កកលក់និងអ្នកឈ្មួញរកប្រាក់ចំនេញកាន់តែងាយស្រួល ។ នៅក្នុងប្រព័ន្ធនេះបង្កើតសារៈសំខាន់ដល់ មូលធនហើយមូលធននិយមកេងប្រវ័ញ្ចលើកម្លាំងពលករ និងកម្ម ការដូចជាហោប៉ៅរបស់គេ នៅក្នុងភាគហ៊ុននៃប្រាក់ចំនេញ ។ លោក Marx បានបញ្ជាក់ថា “ មូលធនមិនអាចរស់បានដោយគ្មានសាជីវកម្មប្រាក់ចំណូលបានឡើយ “ ។
- ប្រាក់ឈ្នូល ក្នុងមធ្យោបាយដែលប្រើប្រាស់ច្បាប់ផ្គត់ផ្គងនិងសំណូមពរ ( តម្រូវការ ) របស់មូលធនក្នុងការបង់ថ្លៃប្រាក់ឈ្នួលទាបបំផុត និងដើម្បីធ្វើការយ៉ាងច្រើនឪ្យមូលធន ។
- ការប្រជែង ការរប្រជែងគ្នា គឺជាលទ្ធផលដែលមិនអាចជៀសមិនរួចសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចមូលធន ។ ការប្រជែងគ្នាដ៏ខ្លាំងក្លារវាងគូរប្រកួតរវាងម្ចាស់ផលិតកម្មគ្នាឯង រវាងអ្នកលក់គ្នាឯង ។ ដើម្បីបង្កើនតម្លៃទំនិញជាច្រើនត្រូវបានយកទៅកំទេចចោល ។ សំណូមពរសិប្បនិមិ្មត គឹជាការប្រឌិតឡើង ។ ការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម គឹជវត្ថុសំខាន់នៃមូលធន ។ ក្នុងកាត់កាត់បន្ថយ ការប្រកួតប្រជែងគ្នានេះក្នុងនាមប្រយោជន៍នៃជាតិ និងមនុស្សជាតិត្រូវលះបង់ នូវការប្រកួតប្រជែងជាបុគ្គលនិងប្រយោជន៍បុគ្គលនីមួយៗ ។
- យន្ដកម្មតម្លៃ តម្លៃនៃទំនិញនៅក្នុងមូលធននិយមនិងកំណត់មិនតាមរយៈថ្លៃចំណាយនៃផលិតផល ឬ របស់របរប្រើប្រាស់ឡើយ ប៉ុន្ដែតាមរយៈច្បាប់នៃតម្រូវការនិងផ្គត់ផ្គង់ ។ នាយទុនចាប់អារម្មណ៍ ចំពោះផលិតផលទំនិញរបស់គេ ដែលមានលក្ខណៈតម្រូវការខ្ពស់និងការផ្គត់ផ្គង់ទាបដើម្បីឪ្យបានប្រាក់ចំណេញ ច្រើនប៉ុន្ដែ ការបង្កើតផលិតផល វាជាការបង្កើនការផ្គត់ផ្គងដែលនាំឪ្យទំនិញមានតម្លៃថោក ។
