សំណួរ-ចម្លើយ ទាក់ទងនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ (ភាគ៦២)

សំណួរ

៣០៦- តើអ្វីជាច្បាប់ Civil Law និង Common Law ? តើច្បាប់ទាំងពីរនេះមានអត្ថន័យខុសគ្នាបែបណាដែរ?

៣០៧- ការរំលោភបូរណភាពពីពួកសៀមនៅតាមខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនខ្មែរ តើស្ថាប័នកំពូលដែលមានឧបនិស្ស័យក្នុងការការពារការគោរពច្បាប់ ត្រូវប្រកាសអំពីភាពរំលោភទាំងនោះជាសាធារណៈដល់ពលរដ្ឋកម្ពុជាដែរឬទេ ?

៣០៨- តើមានវិសមភាពដែរឬទេ ក្នុងការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅក្នុងរដ្ឋ ឬប្រទេសមួយដែលអង្គការអំណាចកំពូលទាំង៣ត្រូវបានកាន់កាប់ដោយបេក្ខជនដែលប្រសូត្រចេញពីគណបក្សតែមួយ ?

៣០៩- ក្នុងនាមប្រជារាស្ត្រធម្មតា បើសិនមានភាពខុសពីធម្មតាចំពោះគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតនោះ តើយើងគួរដាក់ពាក្យបណ្តឹងតាមវិធីណា? កន្លែងណា? ដើម្បីទទួលផ្លូវភាពយុត្តិធម៌ចំពោះការបោះឆ្នោតដែលមានភាពសុក្រឹត?

៣១០- នៅក្នុងអង្គភាពមួយតើយោធាអាចមានការជ្រើសរើសតែងតាំងជាសមាជិក ឬឃោសនានយោបាយដែរឬទេ ? ចម្លើយ

៣០៦- អត្ថន័យនៃពាក្យដូចជា ៖

• ច្បាប់ Civil Law គេអាចហៅម្យ៉ាងទៀតថា Romano-germanique គឺជាប្រព័ន្ធច្បាប់រ៉ូម៉ាំង អាល្លឺម៉ង់ ដែលមានប្រវត្តិតាំងពីសម័យចក្រភពរ៉ូម៉ាំងមកម៉េ្លះ ។ ការធ្វើច្បាប់នេះនៅក្នុងសម័យបូរាណក៏ដូចជាក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ន គឺគេពឹងផ្អែកទៅលើស្ថាប័នមួយដែលមានអំណាចបញ្ញត្តិច្បាប់ ដើម្បីតាក់តែងជាក្រម ឬហៅថាច្បាប់សរសេរ ។
• ច្បាប់ Common Law ឬ ហៅម្យ៉ាងទៀតថាជាប្រព័ន្ធនៃនីតិរួម គឺជាច្បាប់ទំនៀមទម្លាប់ ដែលចេញមកពីមូលដ្ឋានទំនៀមទម្លាប់ ពោលគឺយកយុត្តាធិការមកធ្វើជាមូលដ្ឋាន ដោយពុំមានជាក្រមទេ ។ សេចក្តី (Jurisprudence) នោះឯង ។ ច្បាប់ទំនៀមទម្លាប់នេះ គឺខ្មែរយើងក៏មានដែរដែលបារាំងហៅថា droit couturer ឬ អង់គ្លេសហៅថា Customary law ។ ច្បាប់ទាំងពីរនេះមានអត្ថន័យខុសគ្នាដូចបានបកស្រាយខាងលើ គឺ Civil Law ជាច្បាប់សរសេរ ចំណែកឯ Common Law ជាច្បាប់ទំនៀមទម្លាប់ នេះបើនិយាយឱ្យស្រួលស្តាប់ ។

៣០៧- ស្ថាប័នកំពូលដែលមានឧបនិស្ស័យក្នុងការការពារការគោរពច្បាប់ មិនដឹងចង់សួរពីអ្វីទេ បញ្ហានេះជាបញ្ហាបច្ចុប្បន្នភាព យើងចាំស្ដាប់មេ មេដោះស្រាយតាមរបៀបណា តាមវិធីសាស្រ្តដោយសន្តិវិធី ។ ដោះស្រាយតាមកម្លាំងអាវុធមិនស្រួលប៉ុន្មានទេ ព្រោះសាកល្បងគ្នាពីរប្រាវរួចហើយ ថ្ងៃទី ១៥ ខែ តុលា ឆ្នាំ២០០៨ ម្តង ថ្ងៃទី ០៣ ខែ មេសា ឆ្នាំ២០០៩ ម្តង មិនស្រួលប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្តែស្មារតីប្រុងប្រយ័ត្នការពារឯករាជ្យទឹកដី យើងមិនធ្វេសប្រហែសឡើយ ។

៣០៨- សំណួរនយោបាយហើយ អង្គការកំពូលទាំងបីជាគោលការណ៍ច្បាប់បែងចែកដាច់ពីគ្នា មិនឱ្យអំណាចណារំលោភអំណាចណាបានទេ បើរំលោភលើគ្នានាំឱ្យច្របូកច្របល់ ។

៣០៩- បើមានអ្នកមិនសុខចិត្ត និងសេចក្តីសម្រេចរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត គឺត្រូវប្តឹងមកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញជាអ្នកកាត់ក្តីរឿងបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែបើគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតធ្វើខុស គឺមានរដ្ឋសភាជាអាណាព្យាបាលបើឃើញមានភាពមិនប្រក្រតីចំពោះបុគ្គល គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតត្រូវប្តឹងទៅរដ្ឋសភា ព្រោះរដ្ឋសភាអាចបោះឆ្នោតដកសេចក្តីទុកចិត្តចំពោះប្រធាន ឬសមាជិកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបាន ។

៣១០- ច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ ហាមមិនឱ្យកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធមានរចនាសម្ព័ន្ធបក្សនៅក្នុងអង្គភាពឡើយ តុលាការក៏ដូច្នេះដែរ ។

តភាគ