វិញ្ញាសា វប្បធម៌ទូទៅនៃមរតកខ្មែរ (វិញ្ញាសាទី១៩)

សំណួរ

១. តើទិវារុក្ខទិវាកម្ពុជាប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃខែឆ្នាំណា ? ផ្តល់អត្ថន័យយ៉ាងដូចម្តេច ?

២. តើសិទ្ធិកុមារជារួមមានប៉ុន្មានមាត្រា ? តើសិទ្ធិធំៗរបស់កុមារមានអ្វីខ្លះ ? ចូររៀបរាប់និងពន្យល់ ។

៣. ដើម្បីឱ្យកុមារមានការអភវឌ្ឍពេញលេញ និងសមស្របតាមបុគ្គលិកលក្ខណៈ តើគ្រួសារសាលារៀននិងសមត្ថកិច្ចសាធារណៈត្រូវយកចិត្តទុកដាក់និងទទួលខុសត្រូវដូចម្តេចខ្លះ ?

៤. តើទិវាកាកបាទក្រហមកម្ពុជាបានត្រូវបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃខែឆ្នាំ ?

៥. តើទិវាមច្ឆាជាតិកម្ពុជាប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃខែឆ្នាំណា​? ផ្តល់អត្ថន័យយ៉ាងដូចម្តេច ?

ចម្លើយ

១. ទិវារុក្ខទិវាកម្ពុជាប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី ៩ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០១២ ។ ទិវានេះបានផ្តល់នូវអត្ថន័យដូចជា ៖

• ដាស់ស្មារតីរំលឹកដល់ប្រជាជនខ្មែរឱ្យចូលរួមមានការពារនិងអភិរក្សព្រៃឈើ
• ជាការបញ្ជាក់ដល់ប្រជាជនទាំងអស់ឱ្យយល់ដឹងពីផលប្រយោជន៍និងផលប៉ះពាល់ដល់ព្រៃឈើ
• រក្សាបាននូវព្រៃឈើឱ្យនៅគង់វង្ស និងជាការហាមប្រាមដល់ប្រជាជនទូទៅឱ្យយល់ដឹង គឺមិនឱ្យកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ព្រោះវាបានផ្តល់នូវសារៈយ៉ាងច្រើនណាស់
• ឱ្យប្រជាជននាំគ្នាដាំកូនឈើឡើងវិញ ដើម្បីបន្តនិរន្តរភាព ព្រៃឈើ ។

២. ក. សិទ្ធិកុមារជារួមមាន ៥៤ មាត្រា ។

ខ. សិទ្ធិធំៗរបស់កុមារមាន ៤ដូចជា ៖

       ១. សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត (សិទ្ធិមានឈ្មោះមានសញ្ជាតិ សិទ្ធិទទួលបានសេវាសុខភាព និងសិទ្ធិទទួលបានការប្រើប្រាស់ទឹកស្អាត អនាម័យ ទីជម្រក និងមានម្ហូបអាហារគ្រប់គ្រាន់ និងសិទ្ធិទទួលបានការថែទាំជាពិសេស) ។

       ២. សិទ្ធិក្នុងការអភិវឌ្ឍ (សិទ្ធិទទួលបានការអប់រំដោយឥតបង់ថ្លៃនៅសាលាសាធារណៈ ក្នុងថ្នាក់អប់រំមូលដ្ឋាន សិទ្ធិលេងកម្សាន្ត សិទ្ធិជាសមាជិកក្នុងសហគមន៍ ) ។

      ៣. សិទ្ធិទទួលការការពារ (សិទ្ធិទទួលបានការការពារពីការធ្វើអាជីវកម្មផ្លូវភេទ ឬការរំលោភបំពានរាងកាយនិងស្មារតីការកេងប្រវ័ញ្ចពលកម្ម ការជួញដូរ និងសិទ្ធិទទួលបានការការពារពីផលវិបាកនៃសង្រ្គាម) ។

       ៤. សិទ្ធិក្នុងការចូលរួម (សិទ្ធិក្នុងការចូលរួមមតិយោបល់ ទទួលបានព័ត៌មានសមស្របនិងសិទ្ធិចូលរួមសកម្មភាពសង្គមផ្សេងៗ) ។

៣. ដើម្បីសម្រេចបានសិទ្ធិទទួលបានការអប់រំរបស់កុមារសាមីខ្លួនកុមារនិងស្ថាប័ន ដែលពាក់ព័ន្ធត្រូវមានភារកិច្ចដូចជា ៖

ក. សាមីខ្លួនកុមារ

• ត្រូវខិតខំរៀនសូត្រ
• សេពគប់មិត្តភក្រ្តល្អៗ
• ត្រូវគោរពបទបញ្ជា និងវិន័យរបស់សាលា
• មិនប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន
• ស្តាប់តាមការទូន្មានប្រៀបប្រដៅរបស់ឪពុកម្តាយលោកគ្រូអ្នកគ្រូ ។

ខ. ស្ថាប័នដែលពាក់ព័ន្ធ

• មាតាបិតា ៖ មាតាបិតាត្រូវតែបញ្ជូនកូនប្រុសស្រីទាំងអស់ទៅសាលារៀនហើយមិនត្រូវឱ្យកូនឈប់រៀនមុនពេលកូនបញ្ចប់ថ្នាក់មធ្យមសិក្សាឡើយ ។ ការបញ្ឈប់កូនមិនឱ្យរៀនតទៅទៀតគឺជាការរំលោភសិទ្ធិរបស់កុមារ ។
• សាលារៀន ៖ សាលារៀនត្រូវមានលក្ខណៈសមស្របទៅតាមនិយាមគរុកោសល្យ ដើម្បីជួយឱ្យក្មេងអាចទទួលចំណេះដឹងបានដោយពុំប៉ះពាល់ដល់សុខភាពនិងការរីកលូតលាស់របស់កុមារ ។
• រដ្ឋាភិបាល ៖ រដ្ឋអំណាចថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់ខេត្ត ថ្នាក់ខេត្ត ថ្នាក់ស្រុក ឃុំនិងភូមិ មានកាតព្វកិច្ចរៀបចំ និងផ្តល់ទីកន្លែងសមស្របសម្រាប់ការសិក្សាដូចជា ការសង់សាលារៀន ការផ្តល់គ្រូបង្រៀន និងការផ្តល់សម្ភារសិក្សាគ្រប់គ្រាន់ជាដើម ។
• វត្តអារាម ៖ វត្តអារាមមានកាតព្វកិច្ចរួមចំណែកក្នុងវិស័យអប់រំបណ្តុះបណ្តាលចំណេះដឹង ដល់មនុស្សគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ដែរ ។ គួរបង្កលក្ខណៈឱ្យព្រះសង្ឃជួយក្នុងវិស័យនេះឱ្យបានច្រើន ។
• សមាគមមាតាបិតាសិស្ស ៖ សមាគមមាតាបិតាសិស្សគួរគិតគូរដល់កុមារ ដែលជាកូនអ្នកក្រីក្រផងដែរត្រូវរកវិធីជួយសម្រាលបន្ទុកអ្នកក្រីក្រ ដោយជួយជាវិភាគទានក្នុងការសិក្សានៃកូនអ្នកទាំងនោះផង ។

៤. ទិវាកាកបាទក្រហមកម្ពុជាបានត្រូវបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី ១៨ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៥៥ ។

៥. ទិវាមច្ឆាជាតិកម្ពុជាប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី ១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១២ ។ ទិវានេះបានផ្តល់នូវអត្ថន័យដូចជា ៖

• ដាស់ ពញ្ញាក់ រំលឹកដល់ប្រជាជនខ្មែរឱ្យចូលរួមការពារ និងអភិរក្សលើមច្ឆាជាតិ
• ជាការបញ្ជាក់ដល់ប្រជាជនទាំងអស់ឱ្យយល់ដឹងពីផលប្រយោជន៍និងផលប៉ះពាល់ដល់មច្ឆាជាតិ
• រក្សាបាននូវមច្ឆាជាតិឱ្យនៅគង់វង្ស និងជាការហាមប្រាមដល់ប្រជាជននេសាទទូទៅឱ្យយល់ដឹងគឺមិនឱ្យនេសាទត្រីនៅរដូវត្រីពង
• ឱ្យប្រជាជនចេះចិញ្ចឹមត្រីជាលក្ខណៈគ្រួសារ​ដើម្បីបន្តពូជពង្សត្រីកុំឱ្យដាច់ពូជ ។