វិញ្ញាសា វប្បធម៌ទូទៅ អរិយាធម៌ខ្មែរគ្រប់ភូមិសិក្សា ( វិញ្ញាសាទី ៦៧ )

សំណួរ​

១. តើព្រហ្មមុខបបួននៅប្រាសាទបាយ័នមានអត្ថន័យយ៉ាងណាខ្លះ ? ប្រាសាទនេះត្រូវបានកសាងឡើងនៅស.វទីប៉ុន្មាន ?

២. តើគេចែកចម្លាក់ជាប៉ុន្មានប្រភេទ ? អ្វីខ្លះ ?

៣. តើក្បាច់ខ្មែរសម្រាប់លំអមានកំណើតតាំងពីពេលណា ?

៤. តើគេបង្កើតបដិមាហរិហរៈដើម្បីអ្វី ?

៥. តើប្រាសាទនិងរមណីដ្ឋានផ្តល់ប្រយោជន៍អ្វីខ្លះដល់វិស័យទេសចរណ៍ ?

ចម្លើយ

១. ព្រហ្មមុខបួននៅប្រាសាទបាយ័នមានអត្ថន័យដូចតទៅ ៖

• តំណាងឪ្យព្រហ្មវិហារធម៌ទាំងបួន មេត្តា ករុណា មុទិតា ឧបេក្ខា
• ជាមុខរបស់ព្រះពោធិលោកកេស្វរៈ ឬ អវតារ
• មុខមួន វង់ភ័ក្រ្ដញញឹមប្រិម ភ្នែកព្រឹមៗ សំឡឹងចុះក្រោម
• ញញឹម ក្នុងក្ដីសង្ឃឹមប្រកបដោយភាពអាថ៌កបាំងតាមរយៈបូបរមាត់ព្រោះព្រះពោធិសត្វបានស្ថិរភាពលើជីវិតរបស់សត្វលោក ។
• ញញឹម ព្រោះព្រះអង្គបានបង្រួបង្រួមឪ្យមានស្ថេរភាព សន្ដិភាព បានស្វែងរកសេចក្ដីស្ងប់ ឈ្នះលើខ្លួនឯង ឈ្នះលើបុគ្គលបាបធម៌ ...។
• ញញឹម​ព្រោះឃើញវប្បធម៌ អរិយធម៌សម័យនោះរុងរឿង ។
• ញញឹម ព្រោះព្រះអង្គបានប្រោសសត្វលោកឪ្យឆ្គងផុតពីសេចក្ដីនិងផ្លូវរំលត់ទុក្ខ ។
• ភ្នែកព្រឹមៗ គឺកាយវិកាតាំងសមាធិ ហៅថាសមុទ្ររបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ
• ប្រើបញ្ញាចក្ខ័ដែលអាចមើលឃើញវែងឆ្ងាយគ្មានទី​កំណត់ ខុសពីការប្រើមសំចក្ខុ ដែលអាចឃើញក្នុងចម្ងាយមួយមានកំណត់ ។
• គឺជាការប្រមើលមើលជិវិតសត្វលោកដែលមានភ័ព្វ​និងឥតភ័ព្វ ។

      ប្រាសាទបាយ័នកសាងឡើងដោយព្រះបាទជ័យរវ្ម័នទី ៧ ក្នុងគ.ស ១១៨១ ដល់ ១២១៩ ។

២. គេចែកចម្លាក់ជា ៣ ប្រភេទ គឺ ៖

• ចម្លាក់លីប ឬ ចម្លាប់រាក់ គឺក្បាច់ដែលគេធ្លាក់នៅលើផ្ទាំងថ្មលូកចូលទៅ ក្នុងផ្ទៃថ្មលូកចូលទៅក្នុងផ្ទៃថ្ម  មើលទៅមិនសូវឃើញខ្ពស់ ឬ ផុសចេញខ្លាំងពីផ្ទៃថ្មទេ ។
• ចម្លាក់លោត​ ឬ ចម្លាប់ក្រលោត ម្ដងនេះគេធ្លាក់រូបសត្វ ឬមនុស្សពុំមែននៅលើជញ្ជាំងទេ ប៉ុន្ដែផ្អែកជាប់នឹងជញ្ជាំងទេ ។ លុះក្រោយមកទៀតគេឆ្លាក់រូបបដិមាដាច់តែងឯងដោយមិនចាំបាច់មានទំរដូចមុនទៀតទេ ។

៣. ក្បាច់មានដើមកំណើតតាំងពីយូយារណាស់មកហើយ គឹចាប់ពីខ្មែរយើងចេះធ្វើក្អបឆ្នាំងមកម៉្លេះ ។ នៅសម័យនោះខ្មែរយើងបានយកក្បាច់មកលំអ ក្អមឆ្នាំង​ដោយប្រើគំនូររាងកោងៗ តែមិនទាន់ចេញជាលក្ខណៈក្បាច់ពិតប្រាកដទេ ។ លុះដល់សម័យក្រោយមកខ្មែរចេះសាងប្រាសាទ ទើបពេលនោះគេសង្កេតឃើញមានការតុបតែងលំអដោយក្បាច់ផ្សេងៗ ។ ក្បាច់នេះមានការលូតលាស់ជាងសម័យមុនៗ ដោយមានលក្ខណៈដូចក្នុងធម្មជាតិ គឺមានដើម ស្លឹក ផ្កា ផ្លែ...។

៤. គេបង្កើតបដិមាហរិហរៈដើម្បីបង្រួបបង្រួមជាតិ ដោះស្រាយទំនាស់សាសនារវាងនិកាយព្រះសិវ និងនិកាយព្រះវិស្ណុដែលប្រជាជនខ្មែរអាចបង្ហូរឈាមគ្នាដោយសារមានជំនឿទេវៈខុសគ្នា និងចង់លើកតម្កើងទេវៈរៀងៗខ្លួនថែមទៀតផង ។

៥. ប្រាសាទនិងរមណីដ្ឋានផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់វិស័យទេសចរណ៍ជាច្រើនដូចជា ៖ ការទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ចង់់ឃើញ ចង់ស្គាល់ប្រាសាទ និងរមណីដ្ឋានប្លែកៗ ​ល្បីៗ ស្អាតទាំងនោះដែលគេអាចវាយតម្លៃ វប្បធម៌ សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយរបស់ជាតិបាន ។