តើវិន័យនិងការឈប់សម្រាករបស់មន្ដ្រីរាជការស៊ីវិលគឺអ្វីខ្លះ ?

. វិន័យនិងការឈប់សម្រាករបស់មន្ដ្រីរាជការស៊ីវិល មានដូចជា ៖

កំហុសខាងវិន័យ គឺជាកំហុសកើតឡើងពីការប្រព្រឹត្តដោយភ្លេចចេតនា ឬ អចេតនា​ ការខកខានមិនបាន ប្រព្រឹត្តការភ្លេចភ្លាំងការធ្វេសប្រហែស ការខ្ជីខ្ជា និងរាល់ការបំពានទៅលើជំពូក ៥ នៃច្បាប់ស្ដីពី សហលក្ខន្ដិក

• ៈមន្ដ្រីរាជការស៊ីវិល ចំពោះមាត្រា ៣៣ ៣៤ ៣៥ ៣៦ ៣៩ ដែលកំណត់តាមអំណាចឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់អាជ្ញាធរដាក់វិន័យថា ជាកាខ្វះខាតក្នុងការបំពេញកាតព្វកិច្ច ។ រាល់កំហុសវិន័យ ដែលប្រព្រឹត្តដោយមន្ដ្រីរាជការតម្រូវឪ្យទទួលទណ្ឌកម្មខាងវិន័យ ។ កំហុសខាងវិន័យកំហុស ខាងរដ្ឋប្បវេណី និងកំហុសខាងព្រហ្ម​ទណ្ឌមានស័្វយត ភាពរវាងគ្នា ។ ទណ្ឌកម្មវិន័យនិងទណ្ឌកម្ម ព្រហ្មទណ្ឌក៏មានស្វ័យតភាពរវាងគ្នាដែរ ។ ពាក់ព័ន្ធនិងវិន័យគឺអាចរាជការរាល់រូបត្រូវទទួលទណ្ឌកម្មខាងវិន័យដែលមាន០២ថ្នាក់ ក្នុងករណីដែលបានប្រព្រឹត្តកំហុស និងការឆ្គាំឆ្គងខាងវិន័យ ។

កំហុសនិងការឆ្គាំឆ្គង កំហុសនិងការឆ្គាំឆ្គងទាំងនោះមានដូចខាងក្រោម ៖ 

• មិនគោរពអនុវត្តច្បាប់បទបញ្ជាការណែនាំពីថ្នាក់លើរបស់ខ្លួន
• មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះកិច្ចការរបស់ខ្លួន និងធ្វើអំពើដែលធ្វើឪ្យប៉ះពាល់ទៅលើសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរនិងកិត្តិយសរបស់ខ្លួន ។
• មិនគោរពបទបញ្ជាថ្នាក់លើក្នុងការចាត់ឪ្យទៅបម្រើការងារក្នុងតំណាងក៏ដោយទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស ។ ឈប់ធ្វើការដោយ មិនបានទទួលការអនុញ្ញាតជាមុនពីថ្នាក់លើរបស់ខ្លួន ឬ ដោយគ្មានមូលហេតុត្រឹមត្រូវ ។ ការឈប់ធ្វើការ ឬ ការខាតទៅធ្វើការដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ឬ ដោយគ្មានមូលហេតុ អាចបង្ខំឪ្យអ្នករាជការនោះនៅទំនេរគ្មានបៀវត្សឬត្រូវផ្អាកបៀវត្ស ។ យកម៉ោងរដ្ឋបាលទៅប្រកបមុខរបរផ្ទាល់ខ្លួនផ្សេងៗទៀត ។ យកឥទ្ធិពលនិងអំណាចនៅក្នុងមុខងាររបស់ខ្លួនទៅប្រើ ដើម្បីទាញយកផលប្រយោជន៍អ្វីមួយឬដើម្បីសំឡុត គំរាមកំហែងបំពានសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋ ។​ ប្រកបមុខរបរណាដែលនាំឪ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសនិងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរនៃអ្នករាជការ ។

ចូលជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលឬ គ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុនឯកជនដោយផ្ទាល់ ឬ ដោយប្រយោលបោះឆ្នោតផ្សាយ ឬ ធ្វើការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដែលពាក់ព័ន្ធ នៅក្នុងមុខងារក្រសួង ដោយពុំមានការអនុញ្ញាតជាមុនពីប្រធានស្ថាប័នដែលសាមីខ្លួននៅក្រោមឳវាទ ។ ប្រកបមុខរបរបន្ថែមត្រួតលើមុខងារ​របស់ខ្លួនជាអ្នករាជការ ក្នុងករណីដែលលក្ខន្ដិកៈដោយឡែកនៃអង្គនីមួយៗហាមឃាត់ធ្វើការដើម្បីផលប្រយោជន៍ដល់បេក្ខជននយោបាយ ឬ ប្រឆាំងនិងបេក្ខជន នយោបាយណាមួយ ។ ធ្វើការដើម្បីផលប្រយោជន៍គណបក្សនយោបាយ ឬប្រឆាំង​និងគណបក្សនយោបាយណាមួយ ។

ទណ្ឌកម្មខាងវិន័យ ៖

+  ទណ្ឌកម្មខាងវិន័យមានពីរថ្នាក់ ៖

ក. ទណ្ឌកម្មថ្នាក់ទី ១ ស្ដីបន្ទោសដោយមាន ចំណារក្នុងសំណុំលិខិតផ្ទាល់ខ្លួន ផ្លាស់ដោយបង្ខំតាមវិធានការខាងវិស័យលុបឈ្មោះចេញពីតារាងឡើងឋានន្ដរស័ក្ដិ ឬ ថ្នាក់ ។

ខ. ទណ្ឌកម្មថ្នាក់ទី ២ ស្ដីបន្ទោសទម្ងន់បណ្ដាលឪ្យលុបចេញពីតារាងឡើងឋានន្ដរស័ក្ដិ ឬ ប្រសិនជាចុះឈ្មោះហើយ ឬ ធ្វើឪ្យយឺតក្នុងការឡើងឋានន្ដរស័ក្ដិ ឬ ថ្នាក់ក្នុងថេរវេលាមួយមានកំណត់​តែមិនត្រូវឪ្យលើសពី ២ ឆ្នាំក្នុងការតម្លើងឋានន្ដស័ក្តិ ឬថ្នាក់ តាមវេនជ្រើសរើស ឬ តាមវេនអតីតភាព ។  ដាក់ឪ្យនៅទំនេរគ្មានបៀវត្សមិនឪ្យលើសពី ១ ឆ្នាំដាក់ឪ្យចូលនិវត្តន៍មុនកំណត់​ឬបញ្ឈប់ពីការងារដោយបង្ខំ ។ បណ្ដេញចេញពីមុខតំណែងរាជាការ ។

នីតិវិធីអនុវត្តវិន័យទាក់ទង និងទណ្ឌកម្ម វិន័យ ៖

ក. នីតិវិធីអនុវត្តវិន័យទាក់ទង និងទណ្ឌកម្មវិន័យថ្នាក់ទី ១ មន្ដ្រីរាជការជាប់ចោទមានសិទ្ធិសុំមើលសំណុំរឿងខ្លួន ក្នុងរយៈពេល ១៥ថ្ងៃ ក្រោយពីបានទទួលដំណឹង ជាផ្លូវនឹងមានសិទ្ធិធ្វើលិខិតតវ៉ាពន្យល់ដោះសារ ឬ គ្មានការដោះសារក្នុងរយៈខាងលើប្រធានស្ថាប័នអាចកំណត់យកចំណុចណាមួយដូចខាងក្រោម ៖

+  ទុកសំណុំរឿងដោយមិនបាច់មានវិធានការបន្ដធ្វើការស្ដីបន្ទោសវិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មខាងវិន័យថ្នាក់ទី១ផ្សេងទៀតតាមនីតិវិធីដូចខាងក្រោម ៖

• ស្ដីបន្ទោសត្រូវធ្វើជាលិខិតផ្ញើទៅសាមីខ្លួនដោយប្រធានអង្គភាព ឬ ប្រធានស្ថាប័ន ។ លិខិតនេះអស់សុពលភាពរយៈពេល ១ ឆ្នាំលើកលែងសាមីខ្លួនបានប្រព្រឹត្តខុសឆ្គងអ្វីមួយបន្ថែមទៀតនៅក្នុងរយៈពេលនោះ ។
• ការស្ដីបន្ទោសដោយមានចំណារក្នុងសំណុំលិខិតផ្ទាល់ខ្លួន អាចមានប្រសិទ្ធិភាព ២ ឆ្នាំ ក្នុងករណីសាមីខ្លួនមិនបានប្រព្រឹត្តខុសថ្មីទៀត និងត្រូវសម្រេចដោយព្រះរាជក្រឹត ឬ ប្រកាស ។
• ការផ្លាស់បន្ទោសដោយមានចំណារក្នុងសំណុំលិខិតផ្ទាល់ខ្លួន អាចមានប្រសិទ្ធិភាព ២ ឆ្នាំនិងត្រូវសម្រេចដោយព្រះរាជក្រឹតអនុក្រឹតឬ ប្រកាស ។
• ការលុបឈ្មោះចេញពីតារាងឡើងឋានន្ដរស័ក្តិ ឬ ថ្នាក់ត្រូវអនុវត្តក្នុងមួយឆ្នាំ រហូតដល់ពេលធ្វើតារាងឡើងឋានន្ដរស័ក្ដិ ឬ ថ្នាក់នៃឆ្នាំបន្ទាប់ ។ ករណីនេះត្រូវសម្រេចដោយព្រះរាជក្រឹត្យ ឬ ប្រកាស ។

ខ. នីតិវិធីអនុវត្តវិន័យពាក់ព័ន្ធនិងទណ្ឌកម្មវិន័យថ្នាក់ទី​២ រាល់ការចោទប្រកាន់អំពីកំហុសខាងវិស័យថ្នាក់ទី ២ ត្រូវមានការអង្កេតជាមុន ដែលត្រូវធ្វើដោយតំណាងប្រធាន ស្ថាប័នសាមីរូប ឬ ច្រើនរូប ។ សាមីជនត្រូវអញ្ជើញឪ្យមើលសំណុំរឿង និងធ្វើការតវ៉ា ។ ការអង្កេតមានរយៈពេលយ៉ាងយូរ ២ ខែ ។ សំណុំរឿងអង្កេត រួចត្រូវបញ្ជូនទៅប្រធានស្ថាប័នដែលជាអ្នកសម្រេចថា គួរបញ្ឈប់ការចោទប្រកាន់ ឬ បញ្ជូនទៅក្រុមនប្រឹក្សាវិន័យ ឬ ដាក់វិន័យត្រឹមទណ្ឌកម្មថ្នាក់ទី ១ ករណីបញ្ជូនទៅសមាជិករាយការណ៍ធ្វើការស៊ីបសួររឿង ( ដោយទារកសំអាង ស្រង់យកចម្លើយរបស់សាក្សី ស្ដាប់ ការពន្យល់ផ្ទាល់មាត់ ឬ ពីអ្នកតំណាងនិងទទួលយកពាក្យតវ៉ា ) រួចបញ្ជូនរបាយការណ៍ ទៅក្រុមប្រឹក្សាវិន័យ រយៈពេល ១៥  ថ្ងៃយ៉ាងយូរ ។ ក្រុមប្រឹក្សាវិន័យកោះប្រជុំ ក្នុងរយៈពេល១៥ថ្ងៃ ឬ អាចសុំឪ្យសមាជិករាយការណ៍ រកព័ត៌មានបន្ថែម ដើម្បីរកការពិតដោយពន្យាការប្រជុំបានតែមិនឪ្យលើសពី ៤ខែឡើយ ។ ក្នុងការប្រជុំអ្នកជាប់ចោទត្រូវតែមានវត្តមាន និងអាចនាំតំណាងរបស់ខ្លួន ឬ សាក្សីមកជាមួយបាន ។

          ក្រោមពីការសម្រេចពីទណ្ឌកម្មទៅសាមីខ្លួន ដោយការបោះឆ្នោតរបស់ក្រុមប្រឹក្សវិន័យ ក្រុមប្រឹក្សាវិន័យត្រូវធ្វើសេចក្ដីជូនដំណឹង ស្ដីពីទណ្ឌចកម្មទៅសាមីខ្លួនដោយឪ្យសាមីខ្លួនទទួលយក ដោយចុះហត្ថលេខាបញ្ជាក់មកវិញ ។​បើសាមីខ្លួនមិនព្រមចុះហត្ថលេខាទទួលក្រុម ប្រឹក្សាវិន័យត្រូវរាយការណ៍ពីការមិនព្រមចុះហត្ថលេខា ទៅប្រធានស្ថាប័ន ។

          ប្រធានស្ថាប័នអាចសម្រេចទណ្ឌកម្មថ្នាក់ទី ២ ស្រាលជាងទណ្ឌកម្មប្រឹក្សាវិន័យ ដោយមានបញ្ជាក់ពីមូលដោយព្រះរាជក្រឹត្យ អនុក្រឹត្យ ឬ ប្រកាស ។ ក្នុងពេលអនុវត្តនីតិវិធីដាក់វិន័យមន្ដ្រីជាប់ចោទបានបាត់ខ្លួនរកពុំឃើញក្នុងរយៈពេល ១៥ ថ្ងៃ បន្តបន្ទាប់ក្រោយពីមានការអញ្ជើញ ២ លើក ត្រូវដាក់ឪ្យនៅទំនេរគ្មានបៀវត្ស ដោយប្បញ្ញតិ ។ ផុតរយៈពេល ៣ ខែបើសាមីខ្លួននៅតែរកពុំឃើញ ក្រោយពីការជូនដំណឹង ២ ដង ត្រូវលុបឈ្មោះចេញពីក្របខណ្ឌ ។