វិញ្ញាសាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃបុរេប្រវត្តិសាស្រ្ត( វិញ្ញាសាទី១)

សំនួរ

១. តើប្រទេសចិន ធ្លាប់បានអញ្ជើញព្រះសង្ឃខ្មែរនាសម័យ ហ្វូណនឲ្យទៅជួយបកប្រែគម្ពីរព្រះត្រៃបិតក ពីភាសាសំស្ត្រឹឲ្យទៅជាភាសាចិនដែរឬទេ ?

២. តើសិលាចារឹកនៅសម័យហ្វូណនមានប៉ុន្មានផ្ទាំង ?​ មានឈ្មោះអ្វីខ្លះ ?

៣. តើសិលាចារឹកឈ្មោះអ្វី ដែលជាសិលាចារឹកដំបូងគេបង្អស់នៅកម្ពុជា ? នៅស.វទីប៉ុន្មាន ? នៅកន្លែងណា ?

៤. តើ​សិលាចចារឹកណា ដែលមានចុះកាលបរិច្ឆេទដំបូងគេនៅកម្ពុជា ? នៅឆ្នាំណា ? មានឈ្មោះអ្វី ?

៥. តើនៅចុងសម័យហ្វូណន សាសនាអ្វី ដែលមានការរីកចម្រើនជាងគេ ?

ចម្លើយ

១. ប្រទេសចិន ធ្លាប់បានអញ្ជើញព្ររះសង្ឃខ្មែរនាសម័យហ្វូណន ឲ្យទៅជួយបកប្រែគម្ពីរព្រះត្រៃបិតតក ជាភាសាសំស្រ្តឹតឲ្យទៅជាភាសាចិន អស់រយៈពេល១៦ឆ្នាំដែលរឿងនេះ មានចារឹកជាប់ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តនៅក្នុងគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកចិន ។ ព្រះសង្ឃខ្មែរមាននាម សង្ឃបាលោ , នាគសេន្ទ្រ , មន្រ្ទសេនៈ ហើយកន្លែងដែលព្រះសង្ឃខ្មែរធ្វើការ មានឈ្មោះថា ហ្វូណន ក្វាង  ដែលមានន័យថា ការិយាល័យហ្វូណន ខាងត្បូង ។

២. សិលាចារឹកនៅសម័យហ្វូណន មាន៤ផ្ទាំងគឺ៖

• សិលាចារឹក វ៉ូកាញ់៖ នៅខេត្តញ៉ាត្រាងប្រទេសវៀតណាមខាងត្បូង ដែលចារឹកនៅដើមសម័យនគរភ្នំចារឹកនៅស.វទី៣ មានលក្ខណៈជាព្រាហ្មណ៍និយម ។
• សិលាចារឹកអ្នកតាដំបងដែក៖ នៅខេត្តតាកែវ k. ៨៧៥ ចារឹកនៅពាក់កណ្តាលស.វទី៥និយាយអំពីព្រះនាងកុលប្រភាវតី
• សិលាចារឹកប្រាសាទ៥ល្វែង ៖ នៅដែនកូសុំាងស៊ីន កម្ពុជាក្រោមក្នុងស្រុកទឹកខ្មៅ ខេត្តព្រែកឬស្សី ( សព្វថាប់មឿយ ) k.៥ សិលាចារឹកមុន k.៨៧៥  និយាយពីគុណសម្បត្តិរបស់ព្រះបាទគុណវម៌្ម ។
• សិលាចារឹកទន្លេបាទី៖ នៅខេត្តតាកែវ នៅប្រាសាទតាព្រហ្ម K.៤០ចារឹកនៅស.វទី៦ និយាយពីការបូជាដល់ព្រះសិវៈផង និងព្រះពុទ្ធផង ។​សិលាចារឹកនេះនិយាយពីព្រះបាទរុទ្រវម៌្ម ដែលជាព្រះរាជបុត្រព្រះបាទជ័យវម៌្ម ហើយទ្រង់កាន់សាសនាព្រះពុទ្ធហើយគោរពព្រះបរមសារីកធាតុ ដែលជាកេសា ( សក់ ) មួយសរសៃជាទីគោរពបូជា នៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធផង ។

៣. សិលាចារឹក វ៉ូកាញ់គឺជាសិលាចារឹក ដំបូងគេបង្អស់នៅកម្ពុជាចារឹកនៅក្នុងខេត្តញ៉ាត្រាង វៀតណាមខាងត្បូង ។ សិលាចារឹកនេះ ពុំមានចុះកាលបរិច្ឆេទទេ​តែអាចសន្និដ្ឋានបានថានៅស.វទី៣នៃគ.ស ។

៤. សិលាចារឹក ដែលមានចុះកាលបរិច្ឆេទដំបូងគេនៅនៅកម្ពុជាគឺ នៅឆ្នាំ ៥៣៣មហាសករាជត្រូវនឹង គ.ស ៦១២ មានឈ្មោះថា សិលាចារឹកវត្តទួលគំនូរ K,៦០០ ។

៥. នៅចុងសម័យហ្វូណន សាសនាដែលមានការរីកចម្រើនជាងគេគឺព្រះពុទ្ធសាសនា មហាយាន ប្រើភាសាសំស្រ្តឹត ។