វិញ្ញាសាប្រឡងជ្រើសរើសសិស្សពូកែ ទូទាំងប្រទេស ផ្នែកអក្សសិល្ប៍ គណិតវិទ្យា(ប្រឡង ១១.៥.២០០៤)

វិញ្ញាសាទី៥៖ វប្បធម៌ទូទៅ

ប្រឡងជ្រើសរើសសិស្សពូកែ ទូទាំងប្រទេស

ផ្នែកអក្សសិល្ប៍ គណិតវិទ្យា និងរូបវិទ្យា ថ្នាក់ទី ៩

(ប្រឡង ១១.៥.២០០៤)

១.ព្រហ្មវិហាធម៌មានអ្វីខ្លះ?

២.នៅក្នុងលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនា “រតនត្រៃ” ឬ “កែវទាំងបី” មានអ្វីខ្លះ? ចូរបកស្រាយពន្យល់។

៣.ភពក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យមានចំនួនប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ? ភពណានៅជិតព្រះអាទិត្យជាងគេ? ភពណានៅឆ្ងាយពីព្រះអាទិត្យជាងគេ? ភពណាមួយដែលអ្នកប្រាជ្ញសង្ស័យថាមានជីវិតរស់នៅ?

៤.ប្រទេសកម្ពុជាបានស្គាល់ភាពរុងរឿងក្នុងអតីតកាលក៏ព្រោះតែដើមតាម លទ្ធិទេវរាជ និងបន្ទាប់មក លទ្ធិពុទ្ធរាជ។

៥.ក.លទ្ធិទេវរាជ បង្កើតដោយស្តេចអង្គណា? នៅទីណា? មានសារៈសំខាន់យ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ?

ខ.លទ្ធិពុទ្ធរាជ បង្កើតដោយស្តេចអង្គណា? នៅទីណា? មានសារៈសំខាន់យ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ?

៦.មតិខ្លះពោលថា “បុព្វបុរសខ្មែរកំណត់យកខែចែត្រ ឬខែមេសាដើម្បីប្រារព្វថ្ងៃចូលឆ្នាំ ព្រោះប្រជាជនកម្ពុជាបានទំនេរពីការងារកសិកម្ម”។

មតិខ្លះទៀតពោលថា “ការកំណត់នេះដោយផ្អែកលើដំណើរមួយជុំរបស់ផែនដីជុំវិញព្រះអាទិត្យ”។

ក.ចូរបកស្រាយមតិទី១។

ខ.ចូរបកស្រាយមតិទី២។

គ.តើមតិណាមួយសមស្របជាងគេ? ព្រោះអ្វី?

ចម្លើយ

១.ព្រហ្មវិហារធម៌មាន៤គឺ៖

• មេត្តា៖ សេចក្តីរាប់អាន សេចក្តីប្រណី បំណងចង់ឲ្យអ្នកដទៃបានសុខ។
• ករុណ៖ សេចក្តីអាណិត អាសូរ។
• មុទិតា៖ ដំណើរមានចិត្តរីករាយទៅរកសេចក្តីសុខរបស់អ្នកដទៃពុំរើសមុខ គឺដំណើរដែលដឹងថាអ្នកដទៃតាមតែ អ្នកក៏ដោយ គេមានទ្រព្យសម្បត្តិធនធាន បុណ្យសក្តិបានប្រកបសក្តិបានប្រកបដោយសេចក្តីសុខ ការមានចិត្តជួយអរគេ មិនច្រណែនឈ្នានីស។
• ឧបេក្ខា ឧបេក្សា៖ ការតាំងចិត្តកណ្តាល ដំណើរការមិនលម្អៀងទៅណា។

២.នៅក្នុងលទ្ធិពុទ្ធសាសនា “រតនត្រៃ” ឬ “កែងទាំងបី” មាន៖ ព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ និងព្រះសង្ឃ។

ទំនាក់ទំនងរវាងកែវទាំងបី៖

• ព្រះពុទ្ធជាបរមគ្រូ ព្រះធម៌ជាពាក្យប្រៀបប្រដៅ និងព្រះសង្ឃជាអ្នករក្សាធម៌
• បើគ្មានព្រះពុទ្ធ ក៏គ្មានព្រះធម៌
• បើគ្មានព្រះសង្ឃ ព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ក៏ត្រូវសាបសូន្យដែរ
• ហេតុនេះពុទ្ធសាសនិកជន បានតំកល់ព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ និងព្រះសង្ឃ ជាកែវទាំងបីដែលជាទីពឹងនិងជាទីពុំនាក់

៣.ភពនៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យមាន ៩គឺ៖

• ភពពុធ
• ភពសុក្រ
• ភពផែនដី
• ភពអង្គារ
• ភពព្រហស្បត្តិ៍
• ភពសៅរិ៍
• ភពណិបទូន
• ភពភ្លូតុង
• ភពអ៊ុយរ៉ានុស

ភពដែលនៅជិតព្រះអាទិត្យជាងគេ គឺភពពុធ។ ភពដែលឆ្ងាយព្រះអាទិត្យជាងគេ គឺភពភ្លូតុង និងភពដែលអាចមានជីវិតរស់នៅគឺ ភពអង្គារ។

៤.ប្រទេសកម្ពុជាបានស្គាល់ភាពរុករឿងក្នុងអតីតកាលក៏ព្រោះតែដើមតាម លទ្ធិទេវរាជ និងបន្ទាប់មកលទ្ធិពុទ្ធរាជ។

ក.លទ្ធិទេវរាជបង្កើតដោយព្រះបានជ័យវរ្ម័នទី៖

• លទ្ធិនេះប្រារព្ធនៅលើកំពូលភ្នំគូលែន
• លទ្ធិនេះមានសារសំខានដូចតទៅ

1. ប្រជាជនគោរពសិវលិង្គ។ ព្រះអង្គបានធ្វើពិធិរំលាយព្រះអង្គបញ្ចូលក្នុងលិង្គ។ ដូចនេះសិវលិង្គគឺព្រះអង្គ។ គោរពសិវលិង្គ គឺគោរពបញ្ជាព្រះអង្គ។
2. ខ្មែររួបរួមគ្នាជុំវិញព្រះមហាក្សត្រ។
3. ខ្មែររំដោះខ្លួនចេញពីជ្វា។
4. ខ្មែរមានមាគ៌ាផ្ទាល់ខ្លួនមួយគឺ “លទ្ធទេវរាជ” ដែលព្រះរាជាក្រោយៗមកចាប់យកមនោគមន៍វិជ្ជាជាតិ។

ខ.លទ្ធិពុទ្ធរាជបង្កើតដោយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ព្រោះព្រះអង្គយល់ថាទេវរាជដែលមានជំនឿពីប្រជារាស្ត្រ។ ហេតុដូចនេះ ព្រះអង្គងាកទៅរកពុទ្ធសាសនាវិញម្តង តែជាពុទសាសនាមហាយាន។

• ប្រាសាទបាយ័នជាតំណាងឲ្យលទ្ធិពុទ្ធរាជ
• លទ្ធិពុទ្ធរាជមានសារៈសំខាន់ដូចជា៖

1. ប្រជារាស្រ្តរួបរួមគ្នាម្តងទៀតព្រោះបែកបាក់ដោយសារផ្ទៃក្នុងនិងការលុកលុយរបស់ចាម
2. ប្រជារាស្ត្រគោរពព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដូចជាគោរពអវលោកេស្វរៈ
3. ខ្មែរខ្លាំង និងរុងរឿងដល់កំពូល។ ហេតុនេះព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយានជាយានគ្រឹះ។

៥.ក.”បុព្វបុរសខ្មែរកំណត់យកខែចែត្រ ឬខែមេសាដើម្បីប្រារព្ធថ្ងៃចូលឆ្នាំ ព្រោះប្រជាជនកម្ពុជាបានទំនេរពីការងារ កសិកម្ម”។ ព្រោះប្រទេសកម្ពុជាមានរដូវពីរគឺ៖

• រដូវប្រាំង៖ ពីខែវិច្ឆិកា ដល់មេសា គេធ្វើដំណាំរដូវប្រាំង។
• រដូរវស្សា៖ ពីខែឧសភា ដល់តុលា គេធ្វើដំណាំរដូវវស្សា។
• ក្នុងមួយឆ្នាំមាន១២ខែ គឺមានតែខែមេសាមួយទេដែលកសិករទំនេរ (ទាំងធ្វើស្រែរស្សា និងស្រៃប្រាំង)។ ផុតខែមេសា មួយចូលដល់ខែឧសភាចូលដល់រដូវវស្សា។ ខែមេសាមានភ្លៀងធ្លាក់ដំបូងកសិកររវល់ខ្លះៗ តែចាប់ពីខែឧសភាទៅមមាញឹកណាស់។

ខ.”ការកំណត់នេះដោយផ្អែកលើដំណើរមួយជុំរបស់ផែនដីជុំវិញព្រះអាទិត្យ” ព្រោះ៖

• ខែធ្នូ ពន្លឺកាត់កែងខ្សែត្រូពិចខាងត្បូង
• ខែមិនា ពន្លឺកាត់កែងអេក្វាទ័រ
• ខែមេសា ពន្លឺកាត់កែងខ្សែស្រប ១៤ដីក្រេ ដល់ ១៥ដីក្រេ (កម្ពុជា)

• ខែមិថុនា ពន្លឺកាត់កែងខ្សែត្រូពិចខាងជើង
• ខែកញ្ញា ពន្លឺកាត់កែងអេក្វាទ័រ។
• ខែធ្នូ ពន្លឺកាត់កែងខ្សែត្រូពិចខាងត្បូង (សេនីត)។ ក្នុងមួយជុំព្រះអាទិត្យមាន៣៦៥ថ្ងៃ៦ម៉ោង។

គ.សរុបសេចក្តីមក៖ មតិទី២សមស្របជាងព្រោះបុព្វបុរសយើង មានចំណេះដឹង និងស្រាវជ្រាវ “តារាសាស្ត្រ” តាំងពីសម័យអង្គរមកម្លេះ។ កំរមានណាស់ដែលពីភពលោកកំណត់យករង្វិលជុំនៃផែនដីជុំវិញព្រះអាទិត្យ សន្មត់ជាថ្ងៃចូលឆ្នាំ។