វិញ្ញាសា វប្បធម៌ទូទៅនៃមរតកខ្មែរ (វិញ្ញាសាទី២៤)

សំណួរ

១. តើសង្រ្គាមលោកលើកទី២ កើតឡើងពីឆ្នាំណាដល់ឆ្នាំណា ? ចូររៀបរាប់ពីបុព្វហេតុនៃសង្រ្គាមលោកលើកទី២ ។

២. តើកត្តាអ្វីខ្លះ ជំរុញឱ្យមានការបង្កើតអង្គការសហប្រជាជាតិ ?

៣. ហេតុដូចម្តេចបានជាអង្គការអន្តរជាតិនេះដាក់ឈ្មោះថាជាអង្គការសហប្រជាជាតិ ?

៤. តើមានស្ថាប័នអ្វីខ្លះ ស្ថិតនៅជាយន្តការអង្គការសហប្រជាជាតិ ?​

៥. តើបាវចនាជាតិខ្មែរមានពាក្យអ្វីខ្លះ ? មានទំនាក់ទំនងគ្នាដូចម្តេច ? ចូរពន្យល់ ។

ចម្លើយ

១. សង្រ្គាមលោកលើកទី២ កើតឡើងពីឆ្នាំ ១៩៣៩ដល់១៩៤៥ ។ បុព្វហេតុនៃសង្រ្គាមលោកលើកទី២មាន ៣ ចំណុចសំខាន់គឺ ៖

• បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ៖ អាឡឺម៉ង់មានសេចក្តីរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយមានបំណងចង់ដណ្តើមទីផ្សារពីអាណានិគមបារាំងអង់គ្លេស សហរដ្ឋអាមេរិក អាស៊ី និងអាហ្រ្វិច ។
• បញ្ហានយោបាយ ៖ ហ៊ីត្លែបង្កើតកម្មវិធីនយោបាយដូចជា ធ្វើឱ្យអាល្លឺម៉ង់មានឈាមជ័របរិសុទ្ធ ខ្លាំងពូកែ ស្នេហាសង្គម និងប្រពៃណីរបស់ខ្លួន ។ ប្រមូលផ្តុំជន ជាតិអាល្លឺម៉ង់ទាំងអស់ដោយមានមេដឹកនាំតែមួយ ជាពិសេសហែកសន្ធិសញ្ញា ក្រុងវៃសៃចោល ដើម្បីសម្រេចនយោបាយត្រួតត្រាពិភពលោកទាំងមូល ។
• បញ្ហាយោធា ៖ បក្សណាស៊ីហ៊ីត្លែបានសមគំនិតជាមួយមហាអំណាចចក្រពត្តិ​និយមបស្ចិមប្រទេសផង និងស្ថាបនាឧស្សាហកម្មសឹកមួយយ៉ាងធំសំបើម ដើម្បីត្រួតត្រាពិភពលោកទាំងមូល ។

២. កត្តាដែលជំរុញ​ឱ្យមានការបង្កើតអង្គការសហប្រជាជាតិនេះឡើងគឺ ៖

• ក្នុងទិសដៅរកសន្តិភាពជាសកល
• ដើម្បីដោះស្រាយវិវាទ និងជម្លោះដោយសន្តិវិធី
• ជាវេទិកាមួយនៃកិច្ចចរចារវាងប្រជាជាតិទាំងអស់លើពិភពលោក ។

៣. បានជាអង្គការអន្តរជាតិនេះ ដាក់ឈ្មោះថាជាអង្គការសហប្រជាជាតិព្រោះ ៖

• នៅក្នុងប្រវត្តិព្រឹត្តិការណ៍ផ្តើមបង្កើតឈ្មោះអង្គការនេះគឺ ជាប់ទាក់ទងទៅនឹងប្រធានាធិបតីពីអាមេរិក ដែលបានជាប់ឆ្នោត ៤អាណត្តិជាប់ៗគ្នា (១៩៣២ដល់១៩៤៤) គឺលោក ប្រង់ឃ្លីន រូស្វែល
• ម្យ៉ាងទៀតពាក្យពេជន៍នេះ សហប្រជាជាតិ នេះបានលេចឡើងជាលើកដំបូង នៅថ្ងៃទី ០១ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៤២ ។

៤. ស្ថាប័នស្ថិតនៅជាយន្តការអង្គការសហប្រជាជាតិមាន ៖

ក. មហាសន្និបាត មហាសន្និបាតប្រព្រឹត្តឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំទៅតាមការកំណត់ ឬមួយអាចប្រព្រឹត្តឡើងមិនតាមការកំណត់ក្នុងករណីចាំបាច់ (មាត្រា ២៩) របៀបវារៈ (ជាធម្មតាកំណត់ចំនួនលើសពី ១០០សំណួរ) ត្រូវអនុម័តឡើង ដោយការបោះឆ្នោតសម្លេងភាគច្រើន ដែលផ្តល់ឱ្យមិនចាំបាច់តែសមាជិក អង្គការនោះទេ គឺអាស្រ័យនឹងទស្សនៈមហាជនពិភពលោក ។

ខ. ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខមានសមាជិកជាតំណាងមកពី១៥ ប្រទេសដែលក្នុងនោះមានប្រាំប្រទេសជាសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ (ប្រទេសរូស៊ី អាមេរិក អង់គ្លេស បារាំង ចិន ) សមាជិកដទៃទៀតត្រូវបាន ជ្រើសរើសដោយមហាសន្និបាតក្នុងអាណត្តិ ២ឆ្នាំ ។

គ. ក្រុមប្រឹក្សាភិបាល ក្រុមប្រឹក្សាភិបាលត្រូវបង្កើតឡើង ដើម្បីធ្វើសកម្មភាព ជំរុញតំបន់ ១១ កន្លែងឱ្យទទួលបានស្វ័យតភាពនិងឯកភាព ។

ឃ. តុលាការអន្តរជាតិ តុលាការអន្តរជាតិមានទីតាំងនៅទីក្រុងឡាអេ នៃប្រទេសហូឡង់ ដែលក្នុងនោះមានចៅក្រមចំនួន ១៥ រូបជ្រើសរើសដោយមហាសន្និបាត និងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខក្នុងអាណត្តិ ៩ ឆ្នាំ ។ ចាប់តាំងពីថ្ងៃបដិសន្ធិមកតុលាការអន្តរជាតិបានដោះស្រាយទំនាស់ជាង ៧០ ករណីរួចមកហើយ (ដំណោះស្រាយបញ្ហាប្រាសាទព្រះវិហារវិវាទខ្មែរ ថៃ ត្រូវបានកើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៦២) ។

ង. លេខាធិការដ្ឋាន ស្ថាប័ននេះទទួលបន្ទុកផ្នែករដ្ឋបាលនៃ អង្គការសហប្រជាជាតិមានអគ្គលេខាធិកាប្រធានដែលមានអាណត្តិ៥ឆ្នាំ ជ្រើសតាំងដោយ មហាសន្និបាតទទួលបន្ទុកធ្វើរបាយការណ៍ មហាសន្និបាតប្រចាំឆ្នាំ អំពីបញ្ហាផ្សេងៗដែលត្រូវលើកយកមកពិភាក្សា ។

ច. ក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម ក្រុមប្រឹក្សានេះមានសមាជិកចំនួន ៥៤ ​ប្រទេសតែងបើកសម័យប្រជុំចំនួន ២ដងក្នុងមួយឆ្នាំ ដើម្បីពិភាក្សាលើបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច និងបញ្ហាជំនួយដល់​ប្រទេស តតិយលោក ។

៥. បាវចនាជាតិ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺជាតិសាសនាព្រះមហាក្សត្រ ជាបាវចនារបស់ជាតិឬជាសរណដ្ឋានដែលប្រជាពលរដ្ឋប្រជាពលរដ្ឋប្រកាន់យកយ៉ាងខ្ជាប់ព្រោះ

ក. ជាតិ សំដៅយកបរិវេទនៃកំណើតរបស់មនុស្ស ដែលកើតមានក្នុងប្រទេស ឬរដ្ឋរបស់ខ្លួន ។ មនុស្សច្រើនរស់នៅលាយឡំគ្នាក្នុងប្រទេសតែមួយមានលក្ខណៈរួមគ្នាតែមួយគេហៅថា ជាតិ ។ ជាតិសម្គាល់ ៖

• ជនជាតិផ្សេងៗរស់នៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ពីបុព្វបុរសដើមតរៀងមក
• ភាសាកំណើតផ្សេងៗគ្នា តែគោរពតាមភាសាដើមតែមួយគឺភាសាខ្មែរ
• មានមុនរបរផ្សេងៗគ្នាតែមានការរស់នៅប្រមូលផ្តុំលក្ខណៈជាខ្មែរ
• មានប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ ជំនឿសាសនា អរិធម៌ វប្បធម៌ជាជាតិខ្មែរ ។ និយាយរួម ដែលមានការបន្តពូជពង្ស និងទទួលមរតករួមពីបុព្វបុរសដើម ជាជាតិខ្មែរតែមួយ ។

ខ. សាសនា គឺជាវិន័យបញ្ញត្តិ ប្រព័ន្ធជំនឿ សម្រាប់អប់រំទូន្មានប្រៀបប្រដៅមនុស្សឱ្យដើរតាមគន្លងល្អ ។ សាសនា ជាជំនឿមួយដែលដក់ជាប់ស្ថិតក្នុងផ្នត់គំនិតខ្មែរ មានដូចជា ៖

• អប់រំមនុស្សឱ្យស្គាល់បុណ្យ បាប កម្មផល និងសម្មាធិបញ្ញា
• អប់រំមនុស្សមិនឱ្យលោភៈ ទោសៈ មោហៈ និងវៀរចាកបច្ច័យដែលនាំទៅរកសេចក្តីទុក្ខជាដើម
• អប់រំមនុស្សទាំងផ្លូវកាយ ចិត្ត វាចា ឱ្យចេះខន្តី សច្ចៈ កត្តញ្ញ
• អប់រំមនុស្សឱ្យមានព្រហ្មវិហារធម៌ មេត្តា ករុណា មុទិតា ឧបេក្ខា
• អប់រំមនុស្សឱ្យចេះគោរពសក្ការៈ និងប្រតិបត្តិនូវជំនឿ ដើម្បីបំភ្លឺផ្លូវទៅរកសេចក្តីសុខចម្រើនក្នុងបច្ចុប្បន្នកាល និងអនាគត ។ ដោយសារប្រជាពលរដ្ឋមានជំនឿលើព្រះពុទ្ធសាសនា បានជារដ្ឋធម្មនុញ្ញកំណត់ព្រះពុទ្ធសាសនា ជាសាសនារបស់រដ្ឋ ។

គ. ព្រះមហាក្សត្រ គឺជាអង្គដែលមានវីរភាពដ៏ឧត្តុង្គឧត្តមបំផុតសម្រាប់ដឹកនាំប្រទេស និងប្រជានុរាស្រ្តទៅរកភាពរីកចម្រើនរុងរឿងក្នុងសង្គម ។ ព្រះមហាក្សត្រ ជាអង្គដែលមានបារមីខ្ពស់ដែលប្រជាពលរដ្ឋថ្វាយអំណាចឱ្យធ្វើជាប្រមុខរដ្ឋ សម្រាប់ដឹកនាំកសាង ការពារទឹកដីឱ្យគង់វង្ស ។ ព្រះមហាក្សត្រ ជាអំណាចកំពូលគឺ ៖

• ព្រះមហាក្សត្រ ជានិមិត្តរូបរបស់ជាតិ ជាម្លប់ដ៏ត្រជាក់សម្រាប់កូនចៅប្រជារាស្ត្រ
• ព្រះមហាក្សត្រ ធានាឱ្យមានយុត្តធម៌ជូនកូនចៅប្រជារាស្រ្ត
• ព្រះមហាក្សត្រ ជាអគ្គមេបញ្ជាប់ការជាន់ខ្ពស់
• ព្រះមហាក្សត្រ ជាការធានានូវរាជានិយម ។ ដូច្នេះព្រះមហាក្សត្រជាប្រមុខរដ្ឋអស់មួយជីវិត ។ អំណាចព្រះមហាក្សត្រអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញមិនធ្វើនយោបាយ ។ អំណាចនីតិប្រតិបត្តិប្រគល់ឱ្យប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលមាននាយករដ្ឋមន្រ្តី ជាអ្នកដឹកនាំ ។ ទំនាក់ទំនងគ្នារវាង ជាតិសាសនាព្រះមហាក្សត្រមានភាពស្អិតរមួត មិនអាចខ្វះបាន ពីព្រោះសង្គមមួយដែលបង្កើតជារដ្ឋនៃប្រទេសមួយត្រូវមាន ៖
• ប្រជាជន ទឹកដី ភូមិសាស្រ្តរបស់ខ្លួនច្បាស់លាស់
• ប្រព័ន្ធជំនឿ​សាសនា ទំនៀមទម្លាប់ និងច្បាប់របស់សង្គមសម្រាប់គ្រប់គ្រង
• រដ្ឋដែលជាប្រមុខរដ្ឋមានសិទ្ធិធ្វើទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ
• មានភាពជាម្ចាស់លើខ្លួនឯង ឯករាជ្យភាព ឯកភាពអំណាចដើម្បីឱ្យប្រទេសមានភាពរីកចម្រើន ។