មេរៀន RECEIVABLE, PAYABLE, AND PAYROLL (ភាគ១)

I- គណនីត្រូវទទួល (Receivable)

            ១- គណនីមិនអាចប្រមូលបាន (Uncollectible Accounts)

            មានគណនីត្រូវទទួលខ្លះមិនអាចប្រមូលបានទេ ។ ក្នុងការវាស់វែង បំណុលនៃអាជីវកម្ម ចំណូលត្រូវតែទូទាត់ជាមួយនិងចំណាយដែលកើតឡើងសម្រាប់ផលិតបំណុលនោះ ។ គណនីនៅឆ្នាំមួយដែលអាចកំណត់ថាមិនអាចប្រមូលបាននៅឆ្នាំទី២ នោះតាងឲ្យការចំណាយនៅឆ្នាំទីមួយ ។ បើយើងមិនប្រមាណការចំណាយនៃគណនីប្រមូលមិនបាន ដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងនៅក្នុងរបាយការណ៍លទ្ធផល និងតារាងតុល្យការទេ នោះរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុនិងបង្ហាញលេខលើសក្នុងកំរៃសុទ្ធ និងក្នុងស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុ ។

            ឧទាហរណ៍ៈ នៅចុងខែធ្នូ គណនីត្រូវទទួលមានចំនួន $ 200,000 ។ ក្នុងការពិនិត្យឡើងវិញនូវគណនីត្រូវទទួលដែលមិនអាចទទួលតាមកាលកំណត់បានឲ្យដឹងថាចំនួនដែលប្រមូលបានមានប្រហែល $ 190,000 ។

នៅចុងខែធ្នូ គេគួរចុះតម្រូវដូចខាងក្រោមនេះ ៖

            ការចំណាយគណនីប្រមូលមិនបាន...............................................10,000                                                                               គណនីសង្ស័យ......................................................................10,000

            ដើម្បីកត់ត្រាការចំណាយគណនីប្រមូលមិនបាន ។

            គេបិទការចំណាយគណនីប្រមូលមិនបានដូចប្រៀបបិទគណនីចំណាយឯទៀតដែរ គណនីសង្ស័យលេចឡើងជាលេខដែលត្រូវបន្ថយពីតម្លៃកត់ត្រានៃគណនីត្រូវទទួល ។ តម្លៃទទួលស្គាល់នៃគណនីត្រូវទទួលក្នុងតារាងតុល្យការគេបង្ហាញដូចខាងក្រោម ៖

                                                                 GEM Shop

                                                         តារាងតុល្យការមួយផ្នែក

                                                            ថ្ងៃទី ៣១​ធ្នូ ២០១៨

ទ្រព្យធនចរន្តៈ

បេឡា.....................................................................................                                    $75,000                      

គណនីត្រូវទទួល.....................................................................             $200,000

បន្ថយៈ គណនីសង្ស័យ............................................................                 10,000         190,000

សារពើភ័ណ្ឌ............................................................................                                     190,000

សរុបទ្រព្យចរន្ត...........................................................                                                 $565,000

            ២- គណនីសង្ស័យ ៖ គ្មានមធ្យោបាយណាមួយអាចឲ្យយើងដឹងជាមុនថាតើគណនីត្រូវទទួលណាមួយប្រមូលបាន ហើយគណនីត្រូវទទួលមួយណាមិនអាចប្រមូលបានទេ ។ យើងមិនអាចចុះខាងឥណទាននូវគណនីអតិថិជនណាមួយ ដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងការបាត់នោះទេ ។ យើងក៏មិនអាចចុះខាងឥណទាននូវគណនីត្រូវទទួលបានដែរ ។ របៀបមួយដែលគេនិយមប្រើក្នុងការអនុវត្តន៍គឺ ចុះខាងឥណទាននូវគណីមួយមានឈ្មោះថា គណនីសង្ស័យ គេពិពណ៌នាថាវាជាគណនីផ្ទុយពីទ្រព្យធន ឬគណនីកំណត់ថ្លៃ ។

            ៣- របៀបស្មានគណនីសង្ស័យ គេចូលចិត្តប្រើពីររបៀប ៖

                        ក. កំណត់អាយុនៃគណនីត្រូវទទួល

គណនីត្រូវទទួលដែលហួសកំណត់ពីបណ្តាលពីគេមិនអាចបង់បាន ឬគេមិនចង់បង់ ។ បើបំណុលនេះហួសពេលកាន់តែយូរវាធ្វើយើងកាន់តែសង្ស័យថាប្រមូលមិនបាន ។ ដើម្បីកំណត់ចំនួនសម្រាប់បូកបញ្ចូលទៅក្នុងគណនីសង្ស័យយើងត្រូវស្មានពី ចំនួនភាគរយនៃគណនីសង្ស័យចំពោះក្រុមនីមួយៗ នៃគណនីត្រូវទទួលដើម្បីគណនាចំណែកនៃគណនីសង្ស័យសម្រាប់ក្រុមនីមួយៗ នេះរួចហើយទើបបូកបញ្ចូលដើម្បីឲ្យបានគណនីសង្ស័យ ។

                                                                គណនីត្រូវទទួលតាងអាយុនៃក្រុម

                                    ទឹកប្រាក់                      ភាគរយនៃការប្រមូលមិនបាន                           គណនីសង្ស័យ

មិនទាន់ដល់ថ្ងៃបង់       18,000                                             1                                                          180

ហួសពី ១-៣០ថ្ងៃ         10,000                                             3                                                          300

ហួសពី ៣១-៦០-           4,350                                            10                                                          435

ហួសពី ៦១-៩០-            1,000                                            20                                                          200

លើសពី ៩០ថ្ងៃ              1,650                                            50                                                           825

                                 $35,000                                                                                                        $1,940

ការសង្ខេបនេះបញ្ជាក់ថាគេត្រូវការដាក់គណនីសង្ស័យចំនួន $1,940 ។ មុនពេលចុះតម្លៃគេត្រូវពិនិត្យមើលសមតុល្យនៃគណនីសង្ស័យសិន​។ ឧបមាបើគណនីមានសមតុល្យឥណទានចំនួន $500 គេត្រូវចុះតម្រូវដូចខាងក្រោម ៖

ចំណាយគណនីប្រមូលមិនបាន...........................................................                 1,440

          គណនីសង្ស័យ........................................................................                                2,440  

ដើម្បីបង្កើតគណនីសង្ស័យឲ្យត្រូវតាមចំនួនដែលបានប្រមើល ។

                        ខ. ប្រមើលគណនីប្រមូលមិនបានតាមភាគរយនៃការលក់សុទ្ធ គេអាចប្រើវិធីមួយទៀតដោយគណនា ការចំណាយគណនីប្រមូលមិនបានតាមភាគរយនៃការលក់សុទ្ធក្នុងឆ្នាំនីមួយៗ ។ សំណួរដែលត្រូវឆ្លើយក្នុងរបៀបនេះពីថាតើមានគណនីប្រមូលមិនបានប៉ុន្មានដែលភ្ជាប់ទៅនឹងការលក់ឆ្នាំនេះ គេអាចហៅវិធីនេះថាជាវិធីរបាយការណ៍លទ្ធផល ។

            សន្មត់ថានៅពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ ការចំណាយគណនីប្រមូលមិនបានជាមធ្យម ១% នៃការលក់សុទ្ធ ។ នៅចុងឆ្នាំបច្ចុប្បន្នមុនពេលចុះតម្រូវ សមតុល្យនៃគណនីមួយចំនួនដូចខាងក្រោមនេះ ៖

                                                                                                            ឥណពន្ធ                      ឥណទាន

               ការលក់.......................................................................                                          $1,260,000

               ការបង្វិលទំនិញលក់....................................................                 $40,000          

               ការបញ្ចុះថ្លៃលក់..........................................................                   20,000

               គណនីសង្ស័យ............................................................                                                  1,500

គេត្រូវចុះតម្លៃដូចខាងក្រោមនេះ ៖

               ការចំណាយគណនីប្រមូលមិនបាន..............................                    12,000

               គណនីសង្ស័យ............................................................                                                 12,000

ដើម្បីកត់ត្រាការចំណាយគណនីប្រមូលមិនបាន ។

គួរកត់សម្គាល់តាមវិធីនេះ សមតុល្យដែលនៅសល់នៃគណនីសង្ស័យមិនមានការទាក់ទិនអ្វីនឹងការគណនាចំនួននៃការចុះតម្រូវទេ ។

            ៤- ការលក់គណនីត្រូវទទួលប្រមូលមិនបាន

ឧទាហរណ៍ នៅក្រោយពេលចុះតម្រូវ គណនីក្នុងសៀវភៅធំទូទៅមានដូចខាងក្រោមនេះ ៖

               គណនីត្រូវទទួល.........................................................             200,000          

               បន្ថយៈ គណនីសង្ស័យ................................................               10,000

            សន្មត់ថានៅថ្ងៃទី២៧ មករា ១៩៩៥ អាជីវកម្មអតិថិជន សំបុក បានរលំ ហើយគណនីត្រូវទទួលពីគាត់ក៏ប្រែទៅជាអស់តម្លៃដែរ ។ គេត្រូវកត់ត្រាដូចខាងក្រោម ៖

               គណនីសង្ស័យ............................................................             1,000

              ​​​           គណនីត្រូវទទួល លោកសំបុក.....................................              1,000

ដើម្បីលប់គណនីត្រូវទទួលពីលោកសំបុក ។

គួរកត់សម្គាល់ថា ៖ ចំនួនសុទ្ធនៃគណនីត្រូវទទួលមិនមានការប្រែប្រួលដោយសារការលប់នេះទេ​ ។ បើសិនជាចំនួនដែលលប់នេះធំជាងចំនួនដែលស្មានគណនីសង្ស័យមានសមតុល្យឥណាយិកជាបណ្តោះអាសន្ន ហើយវាត្រូវគេបំបាត់នៅពេលគេចុះតម្រូវចុងការិយបរិច្ឆេទ ។

            ៥- ការកែឡើងវិញនូវគណនីត្រូវទទួលដែលបានលប់

            ក្នុងឧទាហរណ៍ខាងលើឧបមាថាលោកសំបុកបានយកលុយមកសងយើងនៅពេលយើងលប់ យើងត្រូវកែឡើងវិញដូចខាងក្រោមនេះ ៖

គណនីត្រូវទទួល លោកសំបុក.............................................................             1,000

          គណនីសង្ស័យ........................................................................                         1,000  

            កត់ត្រាឡើងវិញនូវគណនីត្រូវទទួលដែលលប់ ។

បេឡា.................................................................................................             1,000

          គណនីត្រូវទទួល លោកសំបុក.................................................                         1,000  

            ដើម្បីកត់ត្រាការបង់ប្រាក់របស់លោក សំបុក ។

            ៦- របៀបបន្ទុកផ្ទាល់

            របៀបនេះទទួលស្គាល់ការចំណាយគណនីប្រមូលមិនបាន នៅពេលដែលគណនីត្រូវទទួលដ៏ជាក់លាក់មួយក្លាយទៅជាគ្មានតម្លៃ ។ របៀបនេះព្យាយាមនឹងទូទាត់ចំណុលទៅនឹងចំណាយដែលទាក់ទិន ។ នៅពេលគណនីអតិថិជនណាម្នាក់ត្រូវបានកំណត់ថាប្រមូលមិនបាន គេលប់គណនីនេះឲ្យទៅជាការចំណាយ គណនីប្រមូលមិនបានដូចខាងក្រោមនេះ ៖

    ការចំណាយគណនីប្រមូលមិនបាន...................................................    250

                គណនីត្រូវទទួល លោក សម្បត្តិ............................................                250

            ដើម្បីលប់គណនីត្រូវទទួល លោក សម្បត្តិដោយប្រមូលមិនបាន ។

II- ប័ណ្ណត្រូវទទួល (Note Receivable)

ប័ណ្ណត្រូវទទួលជាកិច្ចសន្យាជាលាយលក័្ខអក្សរ ថាគេត្រូវបង់ឲ្យយើងនៅពេលខាងមុខនូវចំនួនទឹកប្រាក់ដ៏ជាក់លាក់មួយ ។ អ្នកចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យានឹងសង់នេះ គេហៅថាអ្នកបង់ ហើយអ្នកដែលត្រូវគេបង់ឲ្យមានឈ្មោះថាអ្នកទទួល ។ ភាគច្រើនគេត្រូវគិតការប្រាក់លើការជំពាក់នេះ ។ ជាទូទៅអត្រាការប្រាក់គេគិតជាឆ្នាំតែចំពោះប័ណ្ណត្រូវទទួលវិញ គេត្រូវគិតចំនួនថ្ងៃដើម្បីគិតការប្រាក់ ។ ថ្ងៃដែលចុះហត្ថលេខាគេមិនរួមបញ្ចូលទេតែត្រូវរួមបញ្ចូលថ្ងៃដែលសង ។

១- គណនេយ្យសម្រាប់ប័ណ្ណត្រូវទទួល

ឧបមាថា យើងបានទទួលប័ណ្ណត្រូវទទួលដែលមានអត្រា ១២% ពី Marvin ក្នុងការទូទាត់ជាមួយនិងគណនីត្រូវទទួល $30,000 យើងត្រូវកត់ត្រាដូចតទៅ ៖

១ ធ្នូ     ប័ណ្ណត្រូវទទួល................................................             30,000

            គណនីត្រូវទទួល.............................................                                 30,000

            យល់ព្រមទទួលប័ណ្ណត្រូវទទួល ៩០ថ្ងៃ ជំនួសគណនីត្រូវទទួល ។

នៅថ្ងៃទី ៣១ ដែលជាដំណាច់ឆ្នាំសារពើពន្ធ យើងបានទទួលកំរៃការប្រាក់ពីប័ណ្ណនេះ យើងត្រូវចុះតម្រូវដូចខាងក្រោមនេះ​៖

៣១ ធ្នូ  ប័ណ្ណត្រូវទទួល................................................             300     

            ចំណូលការប្រាក់.............................................                                 300

កត់ត្រាការប្រាក់ដែលកើនឡើង ។

នៅថ្ងៃទី ១ មីនា (៩០ ថ្ងៃក្រោយពេលចេញប័ណ្ណ) គឺជាថ្ងៃដែលត្រូវប្រមូលប្រាក់ យើងត្រូវកត់ត្រាការប្រមូលប្រាក់ដូចខាងក្រោមនេះ ៖

១ មីនា បេឡា.............................................................             30,900

            ប័ណ្ណត្រូវទទួល................................................                                 30,000

            ការប្រាក់ត្រូវទទួល..........................................                                 300

                ចំណូលការប្រាក់.............................................                         600

ប្រមូលប្រាក់ពីប័ណ្ណត្រូវទទួលពី លោក ចន ។​

បើដល់ថ្ងៃកំណត់ហើយគេមិនអាចបង់ប្រាក់បាន គេត្រូវចុះតម្រូវដូចខាងក្រោមនេះ ៖

គណនីត្រូវទទួល លោក ចន........................................             30,900

            ប័ណ្ណត្រូវទទួល................................................                             30,000

            ការប្រាក់ទទួល................................................                                 300

            ចំណូលការប្រាក់.............................................                                 600

ប្តូរប័ណ្ណត្រូវទទួលទៅជាគណនីត្រូវទទួលវិញ ។​​

ជួនកាលភាគីទាំងពីរព្រមព្រៀងបន្តការជំពាក់ដោយធ្វើកិច្ចសន្យាជាថ្មី ។ បើប័ណ្ណចាស់មិនមានការប្រាក់ គេគួរចុះបញ្ជីដូចខាងក្រោមនេះ ៖

ប័ណ្ណត្រូវទទួលថ្មី.........................................................             10,000

            ប័ណ្ណត្រូវទទួលចាស់........................................                            10,000

ធ្វើកិច្ចសន្យាសាជាថ្មីសម្រាប់រយៈពេល ៦០ថ្ងៃ អាត្រា ១៤% ។

តភាគ