វិញ្ញាសាផែនដី សម្រាប់ត្រៀមប្រឡងសញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (វិញ្ញាសាទី៤១)

សំណួរ

១. លោហៈសុទ្ធដែលបានកបានជាក្រោមពីសូលុយស្យុងទឹកក្ដៅក្នុងផែនដីកើតឡើងពីអ្វី ?

២. ដូចដែលហៅថា វ៉ែន ?

៣. ចូរនិយាយពីកំណកំណើតរ៉ែពីសិលាប្រែកំណើត ?

៤. តើរ៉ែមានកំណកំណើតដូចម្ដេចខ្លះ ?

៥. តើរ៉ែកើតពីសូលុយស្យូងមានប៉ុន្មានប្រភេទ ?​ អ្វីខ្លះ ? ចូររៀបរាប់ ។​

ចម្លើយ​

១. លោហៈសុទ្ធដែលបានកបានជាក្រោមពីសូលុយស្យុងទឹកក្ដៅក្នុងផែនដីកើតឡើងពីវ៉ែន ។

២. ដែលហៅថា វ៉ែន គឺជាស្នាមតូចមួយ ឬ បន្ទះរ៉ែមួយដែលខុសពីរ៉ែនៅជុំវិញសិលា ។ សូលុយស្យុងទឹកក្ដៅនិងលោហៈតែងតែហូរកាត់ស្នាមបាក់បែងនៃសិលា ។

៣. កំណកំណើតរ៉ែពីសិលាប្រែកំណើត នៅមានការផ្លាស់ប្ដូរសម្ពាធ សីតុណ្ហភាព សិលានឹងទទួលរងនូវលំនំាប្រែកំណើត ហើយសិលាដែលកកើតឡើងក្នុងសិលានោះរួមមាន កាល់ស៊ីត កាណេត ក្រាភីត ហេម៉ាទីត ម៉ាញេទីត មីកា និង ថក ។

៤. រ៉ែមានកំណកំណើតមាន ៖

• រ៉ែបានម៉ាក់ម៉ា និងកំអែភ្នំភ្លើង រ៉ែកើតឡើងពីម៉ាត់ម៉ាក្តៅ ហើយចុះត្រជាក់នៅក្នុងជម្រៅផែនដី ឬ កើនឡើងពីកំអែភ្នំភ្លើងកករឹងលើផែនដី ។
• រ៉ែបានពីសូលុយស្យុង នៅពេលដែលអង្គធាតុនិងសមាសធាតុដែលរលាយនៅក្នុងទឹក ចេញជាសូលុយស្យុងមួយ កំណក្រាមបានកើតឡើង ។
• រ៉ែបានពីសិលាប្រែកំណើត ការផ្លាស់ប្តូរសម្ពាធ សីតុណ្ហាភាព សិល្បៈនិងទទួលរងនូវលំនាំប្រែកំណើត ហើយសិលាដែលកើតឡើងក្នុងសិលានោះរួមមាន ៖ កាល់ស៊ីត កាណេត ក្រាភីត ហេម៉ាទីត ម៉ាញេទីត មីកា និងថក​ ។

៥. រ៉ែកើតពីសូលុយស្យុងមាន ២ ប្រភេទគឺ ៖

• រ៉ែកកើតឡើងពីរំហួតសូលុយស្យុង រ៉ែខ្លះកើតឡើងនៅពេលរំហួតនៃសូលុយស្យុង ។ ឧទាហរណ៍ ៖  ពំនូករ៉ែហាលីត ម្នាលសិលា និងកាល់ស៊ីត ។
• រ៉ែកកើតឡើងពីសូលុយស្យុងទឹកក្ដៅ នៅក្នុងជម្រៅផែនដី ម៉ាក់ម៉ាអាចធ្វើឪ្យទឹកឡើងកម្ដៅនៅសីតុណ្ហភាពយ៉ាងខ្ពស់ ហើយអង្គធាតុនិងសមាសធាតុដែលកកើតបានរ៉ែរលាយក្នុងទឹកក្ដៅនោះ ។ នៅពេលដែលសូលុយស្យុងទឹកចាប់ផ្ដើមត្រជាក់ អង្គធាតុនិងសមាសធាតុទាំងនោះស្ថិតនៅក្នុងសូលុយស្យុងនោះ ហើយយកបានជាក្រោមរ៉ែ ។

វិញ្ញាសាទី៤២