វិញ្ញាសាផែនដី សម្រាប់ត្រៀមប្រឡងសញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (វិញ្ញាសាទី៤៥)

សំណួរ

១. ដើម្បីធ្វើឪ្យសកម្មភាពកំណែច្នៃជាថ្មីប្រព្រឹត្តទៅបានល្អ តើត្រូវទុកដាក់សំរាមយ៉ាងដូចម្ដេច ?

២. ហេតុអ្វីបានបាតុភូតនេះមិនកើតឡើងជារៀងរាល់ខែ?

៣. ដើម្បីអភិរក្សធនធានរ៉ែ តើត្រូវប្រើអធ្យោបាយអ្វីខ្លះ ? ចូររកឧទាហរណ៍បញ្ជាក់ ។

៤. ដូចម្ដេចដែលហៅថា បាតុភូតសូរ្យគ្រាស និងចន្ទគ្រាស?

៥. ចូរនិយាយពីកំណើតរ៉ែ។

ចម្លើយ​

១. ដើម្បីធ្វើឪ្យសកម្មភាពកំណែច្នៃជាថ្មីប្រព្រឹត្តទៅបានល្អ ត្រូវទុកដាក់សំរាមតាមផ្នែកដើម្បីងាយស្រួលយកទៅកែច្នៃជាថ្មី ដូចជាប្លាស្លិច កែវ កំប៉ុង យានយន្តចាស់ៗ ឬ របស់របរប្រើប្រាស់ពីលោហៈ ។

២. បានជាបាតុភូតនេះមិនកើតឡើងជារៀលរាល់ខែ ព្រោះគន្លងរបស់ព្រះចន្ទជុំវិញផែនដីជុំវិញព្រះអាទិត្យ។ ដោយសារការទ្រេតនេះ សមល្មមគ្រប់គ្រាន់ឪ្យទីតាំងព្រះចន្ទចេញពីស្រមោលរបស់ផែនដីនៅពេលខែពេញវង់ និងភពផែនដីចេញពីស្រមោលរបស់ព្រះចន្ទនៅពេលខែដាច់ ។

៣. ដើម្បីអភិរក្សធនធានរ៉ែគឺត្រូវ ៖

• រកធនធានដទៃទៀតមកជំនួស
• កំនែច្នៃជាថ្មី
• កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ និងប្រើប្រាស់ដោយសន្សំសំចៃ ។

ឧទាហរណ៍ គំនូររថយន្ដចាស់ៗ សំបកកំប៉ុងធ្វើពីលោហៈអាចយកមកកែច្នៃជាថ្មី ជាសម្ភារៈប្រើប្រាស់ផ្សេងៗឡើងវិញ ។

៤. ដែលហៅថា បាតុភូត សូរ្យគ្រាស គឺជាបាតុភូតដែលកើតឡើងនៅពេលព្រះចន្ទ ស្ថិតនៅចន្លោះរវាងព្រះអាទិត្យនិងផែនដី នៅពេលនោះគឺស្រមោលរបស់ព្រះចន្ទបានគ្របដណ្ដប់ត្រង់ផ្នែកណាមួយនៃ ផ្ទៃផែនដី នៅពេលនោះគឺសម្រោលរបស់ព្រះចន្ទបានគ្របដណ្ដប់ត្រងផ្នែកណាមួយនៃ ផ្ទៃផែនក្នុងរយៈពេលខ្លីដោយសារតែព្រះចន្ទមានទំហំតូចជាងភពផែនដី។ ហើយចំពោះបាតុភូតចន្ទគ្រាស គឺជាបាតុភូតតដែលភពផែនដីស្ថិតនៅចន្លោះរវាងព្រះអាទិត្យនិងព្រះចន្ទ ពេលនោះស្រមោលរបស់ផែនដីបានគ្របដណ្ដប់យ៉ាងសន្សឹមៗលើផ្ទៃព្រះចនទាំងមូល ដោយសារផែនដីមានទំហំធំជាងព្រះចន្ទ។

៥. និយាយពីកំណកំណើតរ៉ែ ៖

• រ៉ែបានពីម៉ាក់ម៉ានិងកំអែភ្នំភ្លើង រ៉ែភាគច្រើនកើតពីម៉ាក់ម៉ានិងកំអែភ្នំភ្លើង ដោយរ៉ែកើតឡើងពីម៉ាក់ក្ដៅហើយចុះត្រជាក់នៅក្នុងជម្រៅផែនដី ឬកើតឡើងពីកំអែភ្នំភ្លើងកករឹង លើផ្ទៃផែនដី។
• រ៉ែបានពីសូលុយស្យុង សូលុយស្យុងគឺជាល្បាយនៃសារធាតុមួយដែលរលាយនៅក្នុងសារធាតុមួយផ្សេងទៀត។ នៅពេលដែលអង្គធាតុនិងសមាសធាតុដែលរលាយនៅក្នុងទឹកចេញជាសុលុយស្យុងមួយកំនក្រាមបានកកើតឡើង។ រ៉ែមួយចំនួនកកើតឡើងពីរំហួតនៃសូលុយស្យុង ដូចជា ពំនូករ៉ែហាលីតកើតឡើងរាប់លានឆ្នាំនៅពេលដែល មានរំហួតនៃសមុទ្រចាស់ៗ.ល.។
• រ៉ែបានពីសិលាប្រែកំណើត ពេលមានការផ្លាស់សម្ពាធសីតុណ្ហភាព សិលានឹងទទួលរងនូវលំនាំប្រែកំណើតហើយសិលាដែលកកើតឡើងក្នុងសិលានោះរួមមាន កាល់ស៊ីត ហ្កាណេត ក្រាភីត ហេម៉ាទីត.......។

វិញ្ញាសាទី៤៦