វិញ្ញសាសិស្សពូកែ ផ្នែកអក្សរសិល្ប៍ រូបវិទ្យា និងគណិតវិទ្យា (វប្បធម៌ទូទៅ) (ប្រឡង ២០១២)

វិញ្ញសាសិស្សពូកែ

ផ្នែកអក្សរសិល្ប៍ រូបវិទ្យា និងគណិតវិទ្យា (វប្បធម៌ទូទៅ)

(ប្រឡង ២០១២)

១.ក្នុងអដ្ធង្អិកមគ្គរបស់ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ត្រង់ “សម្មាអាជីវៈ” លោកបានអប់រំអោយបុគ្គលទាំអឡាយប្រកបរបរចិញ្ចឹម ជីវិតដោយសុចរិតត្រឹមត្រូវ ពិសេសហាមលក់ឬជួញដូរទំនិញ៥ប្រភេទ។ តើទំនិញទាំង៥ប្រភេទនោះមានអ្វីខ្លះ?

២.អាពាហ៍ពិពាហ៍ជាអ្វី? ដើម្បីធានាស្ថេរភាពក្នុងគ្រួសារ តើអាពាហ៍ពិពាហ៍គប្បីមានលក្ខខណ្ឌដូចម្តេចខ្លះ? ចូរឱ្យ ឧទាហរណ៍។

៣.ដើម្បីឱ្យពិភពលោកមានសន្តិភាព ស្ថេរភាព និងអភិរឌ្ឃន៍ យូណេស្កូបានកំណត់គោលការណ៍អប់រំសំរាប់សតវត្សទី២១ គឺចតុស្តម្ភអប់រំ។ តើចតុស្តម្ភនៃការអប់រំមានប៉ុន្មាន? គឺអ្វីខ្លះ? ចូរពន្យល់ចតុស្តម្ភនីមួយៗឱ្យបានក្បោះក្បាយ។

៤.ដូចម្តេចហៅថាអរិយសច្ច? តើអរិយសច្ចមានប៉ុន្មាន? ចូររៀបរាប់ចំណុចនីមួយៗឱ្យបានក្បោះក្បាយ។

៥.ឆ្នាំ ២០១២ តើព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមានប៉ុន្មានខេត្ត?​ ប៉ុន្មានរាធានី? ប៉ុន្មានខណ្ឌ? ប៉ុន្មានក្រុង? តើខេត្តណាខ្លះដែលមានក្រុងចំនួនពីរ? ចូររៀបរាប់ឈ្មោះក្រុងទាំងនោះផង។

ចម្លើយ

១.ក្នុងអដ្ធង្អិកមគ្ករបស់ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ សម្មាអាជីវៈ លោកបានអប់រំ​ឱ្យបុគ្គលទាំងឡាយប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត ដោយសុចរិតត្រឹមត្រូវ ពិសេសហាមលក់ ឬជួញដូរទំនិញ៥ប្រភេទគឺ៖

• គ្រឿងញៀន ឬ គ្រឿងស្រវឹងមានស្រានិងមេរ័យ
• ការជួញដូរមនុស្ស
• ថ្នាំពុល និង ទំនិញក្លែងក្លាយ
• ការមិនជួញដូរមនុស្ស និងសត្វមានជីវិត
• ការមិនជួញដូរគ្រឿងសព្វាវុធ។

២.អាពាហ៍ពិពាហ៍ គឺជាកិច្ចសន្យាយ៉ាងឧឡារិកដែលធ្វើឡើងដោយបុរសម្នាក់ និងនារីម្នាក់ប្តេជ្ញាថា នឹងរូមសមគ្គ សង្វាសជាមួយគ្នាតាមផ្លូវច្បាប់។ អាពាហ៍ពិពាហ៍ មិនអាចមានភាគីណាមួយផ្លាច់ដោយចិត្តឯងបានឡើយ។ អាពាហ៍ពិពា៍ ផ្តាច់បានលុះត្រាតែមានសាលក្រមពីតុលាការ។

ក.លក្ខខណ្ឌសំភារៈ

• បុរសស្ត្រីត្រូវមានសុខភាពល្អ ត្រូវពិនិត្យសុខភាព(ឈាម) ជាមុនសិនរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។
• ត្រូវមានចំណេះវិជ្ជា មានសមត្ថភាពក្នុងការប្រកបការងារចិញ្ចឹមគ្រួសារ
• ត្រូវមានធនធានដើម្បីផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ

ខ.លក្ខខណ្ឌវេទនា

• ត្រូវមានសញ្ចេតនាចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក
• ចៀសវាងអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយបង្ខំចិត្តដែលនាំមកនូវការលែងលះគ្នានាពេលក្រោយ។

គ.លក្ខខណ្ឌសង្គម

• ត្រូវរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍តាមទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណីសាសនាតាមការនិយមរបស់គ្រួសារទាំងសងខាង។
• ត្រូវចុះសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍

ឃ.លក្ខខណ្ឌសីលធម៌វិជ្ជាឬសីលលក្ខខណ្ឌ

• ត្រូវមានចិត្តស្មោះត្រង់នឹងគ្នា(ស្មោះមួយនិងមួយមិនព្រួយឆ្លងអេដស៍)
• ត្រូវគោរពសិទ្ធិបន្តពូជ សិទ្ធិសំរេចចិត្ត យោគយល់គ្នា
• ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ថែរក្សាសុខភាពគ្នាទៅវិញទៅមក
• មិនប្រើអំពើហិស្សាដាក់គ្នា

៣.សរសរស្តម្ភទាំង៤រួមមាន៖

• រៀនរស់នៅជាមួយគ្នា៖ ជាសរសរស្តម្ភដ៏រឹងមាំមួយក្នុងការអប់រំគឺការអភិវឌ្ឃការយល់ដឹងដល់អ្នកដទៃដូច ជាប្រវត្តិរបស់គេ ប្រពៃណី ទំនៀមទំលាប់ និងតំលៃខាងស្មារតី ដែលនឹងធ្វើឱ្យយើងអាចបង្កើតបានស្មារតីមួយដែលនាំ ទៅរកការពឹងពាក់អាស្រ័យគ្នាទៅវិញទៅមកនិងអាចធ្វើការវិភាគរួមគ្នា ដើម្បីជៀសឱ្យផុតពីជំលោះតាមរយៈបំរើបំរាស់ បញ្ញានិងដោយសន្តិវិធី។
• រៀនដើម្បីចេះដឹង៖ ជាសរសរស្តម្ភមួយទៀត គឺសមត្ថភាពអាចទទួលយកចំណេះដឹងអំពីការអប់រំមួយ ដែលមានលក្ខណៈទូទៅទូលំទូលាយបូកផ្សំជាមួយនឹងការសិក្សាស៊ីជំរៅ និងអនុចត្តន៍ជាក់ស្តែង។ យើងរៀនអំពីរបៀប រៀនយើងអាចទទួលបានសារៈប្រយោជន៍ពីការអប់រំពេលមួយជីវិត។
• រៀនដើម្បីចេះធ្វើ៖ ជាសរសរស្តម្ភដ៏សំខាន់មួយទៀត គឺការស្រូបជញ្ជក់បានសមត្ថភាពពេលលេញ ដើម្បីធ្វើកិច្ចការអ្វីមួយដែលនាំឱ្យយើងសម្របខ្លួនទៅតាមគ្រប់ស្ថានភាពហើយក៏ឱ្យយើងធ្វើជាក្រុមផងដែរ។ នេះជាមូលដ្ធានអប់រំដ៏សំខាន់ពីព្រោះវាផ្តល់ឱ្យយើងនូវទិសដៅដែលអាចធ្វើឱ្យយើងដោះស្រាយបានរាល់ស្ថានភាពដែលកើតឡើងជា រៀងរាល់ថ្ងៃដោយបំនិន។
• រៀនដើម្បីចេះរស់៖ ជាសរសរស្តម្ភចុងក្រោយនៃការអប់រំ គឺការស្រូបយកបញ្ញាសមត្ថភាពនិងសក្តានុភាព ដូចជាការចងចាំអំណាចសមហេតុសមផលបំរើបំរាស់ខួរក្បាលសមត្ថភាពដែលទាក់ទងនិងអំណោយទានរបស់ក្រុមដឹងនាំ។

៥.អរិយសច្ច គឺជាសច្ច ឬ ការពិតដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ គួរគោរព គួរជឿ គួរដឹង គួរចេះ។ អរិយសច្ចមាន៤គឺ៖

• ទុក្ខអរិយសច្ច
• សមុទយអរិយសច្ច
• និរោធអរិយសច្ច
• មគ្គអរិយសច្ច

ក.ទុក្ខអរិយសច្ច គឺជាសេចក្តីពិតប្រាកដចៀសពុំផុតឡើង បែកតែត្រង់ខ្លះទុក្ខតិច ខ្លះមានទុក្ខច្រើន ខ្លះទុក្ខមុន ខ្លះទុកក្រោយ។ ទុក្ខមានច្រើនប្រភេទគឺ

• ជាតិទុក្ខ៖ ទុក្ខមានតាំងពីកំណើត
• ជរាទុក្ខ៖ ទុក្ខកើតពីពេលចាស់ជរា
• ព្យាធិទុក្ខ៖ ទុក្ខកើតមានពេលចាស់ជង្ងឺ
• មរណៈទុក្ខ៖ ទុក្ខកើតមានៅពេលស្លាប់

ខ.សមុទយសច្ច គឺហេតុដែលនាំឱ្យមានទុក្ខ បានសេចក្តីថាទុក្ខកើតឡើងមកពីមានហេតុ មានឫសគល់ប្រាកដ។

• អវិជ្ជា និង តណ្ហា គឺសេចក្តីល្ងង់ខ្លៅ និងចិត្តជាប់ជំពាក់លោភចង់បាន ត្រេកត្រអាល ស្រេកឃ្លាន ចង់រស់នៅ ចង់សប្បាយ។ ហេតុដែលនាំឱ្យមានទុក្ខមានបីគឺ៖

១.កាមតណ្ហា៖ ជាប់ជំពាក់និងកាមគុណ ៥គឺ រូប សម្លេង ក្លិន រស និង សម្ជស្ស

២.ភវតណ្ហា៖ ការលោភចង់បានទៅកើតនៅឯឋានព្រហ្ម ដោយយល់ខុសថា ចាសជរាមរណៈនៅក្នុងឋាននោះពុំមានឡើយបានដល់ពួកយោគារចរដែលខំធ្វើឈានសមាបត្តិប្រាថ្នាឱ្យបានកើត ក្នុងឋានព្រហ្មនេះ។

៣.វិភវតណ្ឌា៖ ការលោភចង់បានទៅកើតនៅឯណាឋានព្រហ្មដោយយល់ថាពុំវិលត្រឡប់មកកើតក្នុងឋានមនុស្សវិញទេ ហើយភាន់ច្រឡំថានឹងបាននិព្វាន រំលត់ខណ្ធនៅក្នុងព្រហ្មលោកនេះ។

គ.និរោធអរិយសច្ច គឺទុក្ខពិតជាមាន ហើយអាចមានវិធីរំលត់ទុក្ខ។ បើចង់បំបាត់ទុក្ខត្រូវតែបំបាត់អវិជ្ជា លះបង់តណ្ហា។ អវិជ្ជា និងតណ្ហា ជាប្រភពនៃទុក្ខ។

ឃ.មត្តអរិយសច្ច គឺជាមាគ៌ារំលត់ទុក្ខ។ ដើម្បីបំបាត់ទុក្ខគេត្រូវតែដើរតាមមគ្គទាំងប្រាំបី ឬ អដ្ធង្គិកមគ្គ មានជាអាទ៍៖

• សម្មាទីដ្ធិ៖ ការយល់ឃើញត្រូវ
• សម្មាសង្កប្បៈ ការត្រិះរិះត្រូវ
• សម្មាវាចា៖ ការពោលពាក្យត្រូវ
• សម្មាកម្មន្ត៖ ការងារត្រូវ
• សម្មាអាជីវៈ ការព្យាយាមត្រូវ
• សម្មាវាយាមៈ ការព្យយាមត្រូវ
• សម្មាសតិ៖ ការភ្ញាក់រឮកត្រូវ
• សម្មាសមាធិ៖ សមាធិត្រូវ

៥. ២៣ ខេត្ត

• ១ រាជធានី
• ៩ ខណ្ឌ
• ២៦ ក្រុង
• ខេត្តដែលមានក្រុងពីរគឺ

១.ខេត្តបន្ទាយមានជ័យមាន ក្រុងប៉ោយប៉ែត និងក្រុងសិរិសោភណ្ឌ

២.ខេត្តកំពង់ចាមមានក្រុង កំពង់ចាម និង ក្រុងសួង

៣.ខេត្តស្វាយរៀងមានក្រុងស្វាយរៀង និង ក្រុងបាវិត។