វិញ្ញសា វប្បធម៌ទូទៅ អរិយាធម៌ខ្មែរគ្រប់ភូមិសិក្សា ( វិញ្ញាសាទី៥ )

សំណួរ

១. តើនិមិត្តសញ្ញានៃក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡាមានរូបសញ្ញាអ្វីខ្លះ ? ហើយមានអត្ថន័យអ្វីខ្លះ ?

២. តើអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារកើតឡើងដោយសារអ្វី ? ផ្ដល់ផលអាក្រក់អ្វីខ្លះចំពោះគ្រួសារ និងប្រយោជន៍សាធារណៈ ?

៣. សីលធម៌ជាអ្វី ? ក្នុងការរស់នៅតើមនុស្សត្រូវមានសីលធម៌អ្វីខ្លះ ?

៤. គុណធម៌ជាអ្វី ? មានប៉ុន្មានយ៉ាង ? អ្វីខ្លះ ?

៥. ដូចម្ដេចដែលហៅថាទសពិធរាជធម៌ ? រួមមានអ្វីខ្លះ ?

ចម្លើយ

១. និមិត្តសញ្ញានៃក្រសួងអប់រំនិងកីឡា មានរូបសញ្ញាដូចខាងក្រោម នេះ ៖​

• ក្បាច់ភ្ញីទេសពណ៌មាសព័ទ្ធជារង្វង់តំណាង្យវប្បធម៌ខ្មែរនិងនិមិត្តរូបនៃស្រទាប់យុវជននដែលកំពុងសិក្សា អប់រំដែលមានការរីកចម្រើនលូតលាស់ជាផ្កាជាផ្លែ​
• រង្វង់មូលទ្រភ្លឺគប់ពណ៌មាស ជានិមិត្តរូបនៃវិស័យកីឡាដែលមានយុវជនជនជាអ្នកទ្រទ្រង់និងបន្តវេន​
• កាំស្មើពណ៌មាស​ ចាំងបំភ្លឺផ្ទៃមេឃ ជាពន្លឺនៃវិជ្ជាអប់រំ សតិបញ្ញាស្មារតី ដល់ប្រជាជនខ្មែរទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
• កំណាត់ខ្សែបូរពណ៌ផ្ទៃមេឃ ដែលមានចរិតអក្សរក្រសួងអប់រំយុវជននិងកីឡាជានិមិត្តរូបនៃវិស័យអប់រំសិក្សាដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយអន្តរជាតិ ។

២.​ អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារកើតឡើងដោយសារៈ ៖​

• ក្រីក្រ
• ល្ងង់ខ្លៅ ខ្វះចំណេះដឹង
• ប្រព្រឹត្តគ្រឿងញៀន
• ល្បែងស៊ីសង
• ស្ថានភាពគ្រួសារ
• ភាពគ្មានការងារធ្វើ
• ការរើសអើងខាងសាសនា
• ឥទ្ធិពលសង្រ្គាម
• វិបត្តផ្លូវចិត្ត អសីលធម៌
• ការរំលោភឈ្លានពាន តណ្ហា

+ ផ្តល់ផលអាក្រក់ចំពោះគ្រួសារដូចជា ៖

• កុមារកំពា្រ ស្រ្ដីមេម៉ាយ
• សេដ្ខកិច្ចគ្រួសារធ្លាក់ចុះ
• បាត់បង់ភាពថ្លៃថ្នូរ
• បាត់កិតិ្ដយស
• ទទួឡឲលការមើលងាយពីអ្នកដទៃ
• ប៉ះពាល់ដល់អនាគតកូន
• កូនមិនបានទទួលការអប់រំ
• សុខភាពផ្លូវចិត្ត ការទ្រុតទ្រោម
• វិបត្តិផ្លូវចិត្ត អត្តឃាត ឃាតកម្ម​ ។

+ ប៉ះពាល់ប្រយោជន៍សាធារណៈ

• បាត់បង់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ
• បាត់បង់ធនធានមនុស្ស
• សីលធម៌សង្គមស្រុតចុះ
• បាត់់បង់ ខូតខាតទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈ​
• ខូចខាតសណ្ដាប់ធ្នាប់ សន្ដិសុខសង្គម ។

៣. សីលធម៌ជាធម៌ឆ្ពោះទៅរកអំពើាកុសល ឬ ជាកន្លែងនៃចរិយាមនុស្សដែលប្រកបដោយគុណធម៌ ដើម្បីរស់នៅសមស្របសង្គម ឬ ជាទ្រ្ដីនៃពាក្យទូទៅទាំងឡាយដឹកនាំមនុស្សទៅរកសេចក្ដីល្អ ។​

ក្នុងការរស់នៅមនុស្សត្រូវមានសីលធម៌ ៥ យ៉ាងដូចជា ៖

• សីលធម៌ផ្ទាល់ខ្លួន
• សីលធម៌ក្នុងគ្រួសារ
• សីលធម៌ក្នុងវិជ្ជាជិវៈ
• សីលធម៌ពិភពលោក ។

៤. គុណធម៌គឺជាសកម្មភាពរបស់មនុស្សធ្វើអំពើល្អទាំងកាយ វាចា ចិត្ត ។ គុណធម៌រួមមានប្រាំប្រការគឺ ៖

• គោរពមាតាបិតាចាស់ទុំ
• គោរពសិទ្ធិមនុស្ស
• មានព្រហ្មវវិហារធម៌
• មានសីល ៥
• មានទសពិធរាជធម៌ ។

៥. ទសពិធរាជធម៌ គឺជាធម៌ទាំងដប់ប្រកាសសម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ អនុវត្តន៍តាម និងចំណែនាំឪ្យប្រជារាស្រ្ដប្រតិបត្តិតាមជាដរាប ។ ទសពិធារាជធម៌មាន ១០​ប្រការគឺ ៖

• ទានៈ ការធ្វើអំណោយ
• សីលៈ ការរក្សាសីលប្រាំ​
• បរិច្ចាគៈ ការចំណាយព្រះរាជទ្រព្យ
• អាជ្ជវៈ មានសេចក្ដីទៀតត្រង់
• មទ្នវៈ មានសេចក្ដីទន់ភ្លន់
• ត​បៈ កាន់ឧបោសផសីលតាមកាលកំណត់
• អក្កោធនៈ មិនកំដៅក្រហាយអ្នកដទៃ
• អរិហិង្សាៈ មិនបៀតបៀនអ្នកដទៃ
• ខន្ដិៈ  មានសេចក្ដីអន់ធន
• អរិរោធនៈ មិនបំពានលើសីល លើច្បាប់ ។