សំណួរ
១. តើការរស់នៅរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ ត្រូវមានសីលធម៌ប៉ុន្មាន ? គុណធម៌ប៉ុន្មានយ៉ាង ?
២. តើសេចក្ដីសុខតាមផ្លូវលោក និងផ្លូវធម៌មានប៉ុន្មានយ៉ាង ?
៣. តើសេចក្ដីសុខតាមផ្លូវលោក មានប៉ុន្មានយ៉ាង ?
៤. ហេតុអ្វីបានជាគ្រប់ទីកន្លែង និងគ្រប់ពេលវេលាគេតែងត្រូវការអ្នកដឹកនាំល្អ ?
៥. ដើម្បីសម្រេចបាននូវសិទ្ធិមានចំណេះដឹងរបស់កុមារ តើស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមួយៗមានភារកិច្ចដូចម្ដេចខ្លះ ?
ចម្លើយ
១. ការរស់នៅរបស់មនុស្សម្នាក់ៗត្រូវមានសីលធម៌ ៥ យ៉ាងគឺ ៖
- សីលធម៌ផ្ទាល់ខ្លួន ដឹងខុសដឹងត្រូវ ល្អអាក្រក់ ក្លាហាន ហ៊ានទទួលខុស ត្រូវលើអំពើរបស់ខ្លួន តាំងជាម្ចាស់នៃចិត្តនៃចិត្តរបស់ខ្លួន
- សីលធម៌ក្នុងគ្រួសារ ស្គាល់ពីកាតព្វកិច្ចក្នុងគ្រួសារ
- សីលធម៌វិជ្ជាជិវៈ មានមនសិកាការងារ រកស៊ីតាមសម្មាជីវោ តាមសមត្ថភាព មិនរំលោភលើអ្នកតូចជាងខ្លួន មិនរំលោភធ្វើការហួសកម្លាំងនាំឪ្យខូចសុខភាព
- សីលធម៌សង្គមមាន មានសាមគ្គីភាពល្អ មិនបង្កទំនាស់ គោរពសិទ្ធិគ្នាស្រឡាញ់យុត្តិអម៌ ស្រឡាញ់ មនុស្សធម៌ ទទួលស្គាល់ទុក្ខវេទនា របស់អ្នកដទៃ
- សីលធម៌សកលលោក មានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយបរទេស មិនប្រកាន់ជាតិសាសន៍ សាសនា ។
សីលធម៌ ៥ យ៉ាងមាន ៖
- គោរពមាតា បិតា ចាស់ទុំ
- គោរពសិទ្ធិមនុស្ស
- ព្រហ្មវិហារធម៌
- សីល ៥
- ទសពិធរាជធម៌ ។
២. សេចក្ដីសុខតាមផ្លូវលោក និងផ្លូវធម៌មាន ៖
ក. សេចក្ដីសុខតាមផ្លូវលោក
- សេចក្ដីសុខព្រោះមានទ្រព្យសម្បត្តិ
- សេចក្ដីសុខព្រោះមានសិទ្ធិប្រើប្រាស់ទ្រព្យសម្បត្តិ
- សេចក្ដីសុខព្រោះគ្មានបំណុល
- សេចក្ដីសុខព្រោះប្រកបការងារ សុចរិតទៀតត្រង់
- សេចក្ដីសុខព្រោះមានចិត្តស្ងប់ មិនក្ដៅក្រហាយ ។
ខ. សេចក្ដីសុខតាមផ្លូវធម៌
- បាណាតិបាតវេរមណី
- អទិន្នា្ទទានាវេរមណី
- កាមេសុមិច្ឆាចារាវេរមណី
- មុសាវាទាវេរមណី
- សុរាមេរយមជ្ជប្បមាទដ្ឋានាវេរមណី ។
៣. សេចក្ដីទុក្ខតាមផ្លូវលោកមាន ៥ យ៉ាង ៖
- ទុក្ឌព្រោះស្រែកឃ្លាន
- ទុក្ខព្រោះរកស៊ីពុំបាន
- ទុក្ខព្រោះជីវភាពដុនដាប ជំពាក់បំណុលគេ
- ទុក្ខព្រោះអសន្ដិសុខ គ្មានសុវត្ថិភាព
- ទុក្ខព្រោះមានសង្រ្គាមឥតឈប់ឈរ ។
៤. បានជាគ្រប់ទីកន្លែងនិងគ្រប់ពេលវេលាគេតែងត្រូវការអ្នកដឹងនាំល្អពីព្រោះ ៖
- មានគំនិតផ្គួចផ្ដើមក្នុងការបំពេញការ
- គោរព និងអនុវត្តច្បាប់ ឬវិនិយ
- មានតម្លាភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងចាត់ចែងការងារ
- មានស្មារតីជ្រោមជ្រែងសមាជិកក្រុមការងារ
- គោរពនិងការពារសមិទ្ធិផលប្រយោជន៍ប្រជាជន
- ប៉ិនប្រសប់ទទួលខុសត្រូវ
- មានស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់
- ត្រូវមានទេពកោស្យលដឹកនាំ ។
៥. ដើម្បីសម្រេចបាននូវសិទ្ធិមានចំណេះដឹងរបស់កុមារស្ថាប័នពាកព័ន្ធនីមួយៗ មានភារកិច្ចដូចជា ៖
ក. មាតាបិតា ឬ អាណាចក្រ ឬសហគមន៍មាតាបិតាដូចជា ៖
- ចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាកូន
- ផ្តត់ផ្គង់ឪ្ម្យកូនរៀនសូត្រ
- អប់រំទូន្មានកូនតាមគន្លងសីលធម៌
- មិនត្រូវយកដំកូន ជេរកូនឡើយ
ខ. សាលារៀន
- អប់រំបង្រៀនបណ្ដុះបណ្ដាលធនធានមនុស្ស
- មិនត្រូវធ្វើទារុណកម្មសិស្ស
- គ្រប់គ្រងសកម្មភាពកែលំអររាល់កំហុសឆ្គងផ្សេងៗ
- កុមារឪ្យកុមារទាំងពីរភេទបាចូលរៀន
- ត្រូវលើកទឹកចិត្តសិស្សគ្រប់រូបភាព
គ. សហគមន៍ ចៅសង្កាត់ ភូមិ ឃុំ
- ចូលរួមចំណែកកសាងមូលដ្ឋានសម្ភារៈ
- ចូលរួមការងារគ្រប់គ្រងអប់រំ
- បង្កឪ្យកុមារក្រីក្របានចូលរៀន
- អប់រំឪពុកម្ដាយបញ្ជូនកូនទៅរៀន
ឃ. រដ្ឋភិបាល
- ត្រូវបង្កើតសាលារៀន
- រៀបចំច្បាប់ការពារសិទ្ធិកុមារ
- បណ្ដុះបណ្ដាលគ្រូ ឧបត្ថម្ភកុមារ
- ទប់ស្កាត់ការជួញដួរកុមារ
ង. អង្គការសហប្រជាជន និងអន្តរជាតិ
- តាមរយៈអនុសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិកុមារ
- ឧបត្ថម្ភកុមារក្រីក្រ ពិការ
- ជួបកសាងសមត្ថភាព អប់រំលើគ្រប់ផ្នែក និងប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ ។
