វិញ្ញាសា វប្បធម៌ទូទៅ អរិយាធម៌ខ្មែរគ្រប់ភូមិសិក្សា ( វិញ្ញាសាទី ៣៤ )

សំណួរ​

១. តើព្រះពុទ្ធសាសនាមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងរួមចំណែកអ្វីខ្លះក្នុងការរួមចំណែកសង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ?
២. តើពាក្យចង្រ្កាន្តមានន័យដូចម្ដេច ? ខ្មែរយើងបានបែងចែកសង្រ្កាន្តប៉ុន្មានប្រការ ? ថ្ងៃនីមួយៗនៃថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរគេហៅថាដូចម្ដេច ?

៣. ក្នុងមួយឆ្នាំ ( តាមចន្ទគតិ ) មានប៉ុន្មានខែ ? ចូររាប់ខែតាមចន្ទគតិ ។ ឆ្នាំមានអធិកមាសមានប៉ុន្មានខែ ហើយលើកមួយខែនៅខែណា ?

៤. អាពាហ៍ពិពាហ៍ជាអ្វី ? ដើម្បីឪ្យមានជីវិតអាពាហ៍ពិពាហ៍មានតម្លៃ តើសមីខ្លួនប្រុស និងស្រី ត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌអ្វីខ្លះ ? ចូរពន្យល់ ។

៥. តើគេធ្វើបុណ្យពិសាខបូជានៅថ្ងៃ ខែណា​ ? ដើម្បីអ្វី ?
ចម្លើយ

១ . ព្រះពុទ្ធសាសនាមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងរួមចំណែក ក្នុងការរួមចំណែកសង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នដូចជា ៖

• ការអប់រំផ្លូវចិត្ត
• កសាងធនធានមនុស្ស
• កសាងេចនាសម្ព័ន្ធ
• ចូលរួមក្នុងវិស័យសង្គម ។

២. ពាក្យចង្រ្កាន្តមានន័យថា ការឈានដំណើរទៅដោយប្រពៃ ។ ពាក្យនេះគឺជាឈ្មោះទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរដឹងគ្រប់ៗគ្នាថា ការផ្លាស់ប្ដូរឆ្នាំចាស់ឆ្នាំថ្មី ។

 ខ្មែរចែកចង្រ្កានជាពីរផ្នែកគឺ ៖

• សាមញ្ញចង្រ្កាន្ដ គឺជាកំណត់ពេលព្រះអាទិត្យដើរ ត្រង់ចំពីលើក្បាលត្រូវនិងខែចេត្រ ជារដូវក្ដៅដែលខ្មែរប្រារព្ធពិធី បូជាព្រះអាទិត្យ ជាគូគ្នានិងខែកត្តិកដែលខ្មែរនាំគ្នាធ្វើ បូជាព្រះចន្ទ ដូចធ្វើពិធីបុណ្យអកអំបុក បណ្ដែតប្រទីតជាដើម ។
• អាយ័នចង្រ្កាន្ក គឺបានកំណត់ពេលព្រះអាទិត្យដើរឈៀងពីលើក្បាលត្រូវនិងពេលដែលព្រះអាទិត្យនៅចំផ្ទៃពេញបូរមីខែកត្តិក ។ នាពេលនោះខ្មែរប្រារព្ធពិធីបុណ្យសំពះព្រះខែ ដែលពេញនោះខ្មែរពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់ដើមនិយមមកប្រារព្ធពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីតែម្ដង ។

ខ្មែរចូលឆ្នាំរយៈពេល ៣ថ្ងៃ ថ្ងៃនីមួយៗមានឈ្មោះដូចតទៅ

• ថ្ងៃទី១ ហៅថាថ្ងៃមហាមហាសង្រ្កាន្ដ
• ថ្ងៃទី ២ ហៅថាថ្ងៃវារៈវណបទ
• ថ្ងៃទី ៣ ហៅថាថ្ងៃឡើងស័ក ជាសេ្ដចថ្ងៃ ឬ ជាថ្ងៃល្អ ។

៣. ក្នុងមួយឆ្នាំ ( តាមចន្ទជាតិ ) មាន ១២ ឬ ១៣ ខែ ក្នុងមួយឆ្នាំរាប់តាមចន្ទគតិគឺ មិគសិរ បុស្ស មាឃ ផល្គុន ចេត្រ ពិសាខ ជេស្ឋ អាសាធ ( បឋមសាធ និងទុតិយសាធ ) ស្រាពណ៍ ភទ្របទ អស្សុជ កត្តិក ។  ឆ្នាំមានអធិកមាសមាន ១៣ ខែលើមួយខែ គឺនៅអាសាធ ដែលនៅក្នុងនោះ អាសាធមានពីរដង គឺបឋម និងទុតិយសាធ ។

៤. អាពាហ៍ពិពាហ៍​គឺជាផ្សំផ្គុំយ៉ាងឳឡារិកជាផ្លូវការរវាងបុរសម្នាក់និងស្រ្ដីម្នាក់ ដើម្បីបង្កើតគ្រួសារថ្មីមួយទៀត ។ ដើម្បីឪ្យមានជីវិតអាពាហ៍ពិពាហ៍មានតម្លៃ សម្ដីខ្លួនប្រុស និងស្រីត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌដូចខាងក្រោមនេះ ៖

+ លក្ខខណ្ឌសម្ភារៈ

• សាមីខ្លួនទាំងសងខាងត្រូវ
• ត្រូវមានធនធាន
• មានមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតមានការងារធ្វើដើម្បីកសាងគ្រួសារដោយខ្លួនឯង
• មានសញ្ញាបត្រខ្ពស់សម្រាប់

+ លក្ខខណ្ឌវេទនា

• សាមីខ្លួនទាំងសងខាងស្រញាញ់គ្នាទៅវិញទៅមកដោយស្មោះ
• សាមីភរិយាពុំត្រូវទទួលការគំរាមកំហែងពីសំណាក់មាតា បិតារបស់ខ្លួន
• ត្រូវបានទទួលលស្គាល់ពីឪពុកពីឪពុកម្ដាយទាំងសងខាង ពីចាស់ទុំ និងពីភ្ញៀវ ហើយមេឃុំ ឬ តាអាចារ្យ ក៏សម្រេចសួរសាមី ខ្លួនទាំងពីរត្រូវស្រឡាញ់គ្នាអស់មួយជីវិត ា

+ លក្ខខណ្ឌសង្គម

• អ្នកទាំងពីរត្រូវបំពេញកិច្ចសន្យាចំពោះសង្គមដែលខ្លួនរស់នៅ
• ត្រុវចុះកិច្ចសន្យាផ្លូវច្បាប់ចំពោះចៅក្រម មានការយល់ព្រមពីឪពុកម្ដាយទាំងសងចខាង និងធ្វើពិធីតាមប្រពៃណី ទម្លាប់របស់សង្គមជាតិ
• មេឃុំ ចៅសង្កាត់បញ្ជាឪ្យឪពុកម្ដាយ ឬ អាណាព្យាបាលទាំងសងខាង ប្រកាសបានប្រាំពីរថ្ងៃសនមុននឹងអនុញ្ញាតឪ្យរៀបចំពិធីបាន
• បញ្ជាក់សំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ ។

+ លក្ខខណ្ឌសីលវិជ្ជា

• សន្យាមិនប្រើអំពើហិង្សាទៅវិញទៅមក
• ស្បថថាពិតជាស្មោះត្រង់ទៅវិញទៅមក
• រួមសុខទុកជាមួយគ្នាអស់មួយជីវិត ។

៥. គេធ្វើបុណ្យពិសាខបូជានៅថ្ងៃ ១៥ ខែពិសាខ ។​ ពិធីគេប្រារព្ធធ្វើឡើងដើម្បី ៖

• រំលឹកខួបថ្ងៃព្រះពុទ្ធប្រសូត ។ គឺព្រះពុទ្ធបានប្រសូតនៅថ្ងៃនៅថ្ងៃសុក្រ ១៥ កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំ ច មុនគ្រិស្ដសករាជមុនឆ្នាំ ៦២៣ ។
• រំលឹកខួបថ្ងៃព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ដឹង គឺព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ដឹងនៅថ្ងៃពុធ នៅថ្ងៃ ១៥ កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំ កោ មុនគ្រិស្ដសករា ៥៨៨ ឆ្នាំ ។
• រំលឹកខួប​ថ្ងៃព្រះពុទ្ធចូលបរិនិព្វានក្នុងព្រះជន្ម ៨០ វស្សា គឺព្រះពុទ្ធចូលព្រះបរិនិព្វាននៅថ្ងៃទី ១៥ កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំម្សាញ់ គ្រិស្តសករាជ ៥៤៣ ឆ្នាំ ។

ដោយពិធីបុណ្យនេះសុទ្ធតែប្រារព្ធឡើងក្នុងថ្ងៃទី ១៥ កើត ខែពិសាខ ទើបគេឪ្យឈ្មោះបុណ្យពិសាខបូជា ។