សំណួរ
១. តើប្រជាជនពលរដ្ឋខ្មែរដដែលមានសិទ្ធិ និងមានបំណងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្ដត្រូវបំពេញលក្ខណ្ឌដូចម្ដេចខ្លះ ? ដើម្បីបោះឆ្នោតបានប្រជាពលរដ្ឋត្រូវមានលក្ខខណ្ឌដូចម្ដេចខ្លះ ?
២. តើជនជាតិភាគតិចមានសិទ្ធិដូចម្ដេចខ្លះ ?
៣. ហេតុអ្វីបានជាមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្ដ ?
៤. តើការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្ដមានឥទ្ធិពលយ៉ាងណាខ្លះដល់អ្នកដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ។
៥. តើប្រជាពលរដ្ឋត្រូវជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្ដ គណបក្សដោយលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យដោយប្រៀបណា ?
ចម្លើយ
១. ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលមានសិទ្ធិ និងមានបំណងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនបោះឆ្នោតជ្រើសរើសជាតំណាងរាស្ត្រត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌដូចជា ៖
- អ្នកត្រូវមានសញ្ជាតិខ្មែរ
- ត្រូវមានអាយុ២៥ ឆ្នាំឡើងទៅគិតទៅដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត
- មានសិទ្ធិបោះឆ្នោតដូចជាពលរដ្ឋទូទៅ
- ត្រូវស្នាក់នៅជាអចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាយ៉ាងតិចមួយឆ្នាំទៅដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត
- មានការតែងតាំងពីគណបក្សនយោបាយដែលមានចុះក្នុងបញ្ជីឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត
+ ដើម្បីបោះឆ្នោតបានប្រជាពលរដ្ឋទាំងឡាយ ត្រូវមានលក្ខខណ្ឌដូចខាងក្រោមនេះ ៖
- មានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតមានប័ណ្ណបោះឆ្នោត
- ត្រូវមានសញ្ជាតិខ្មែរ
- ត្រូវមានអាយុ ១៨ ឆ្នាំឡើងទៅគិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត
- មានអាស័យដ្ឋានច្បាស់លាស់ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
- ត្រូវទៅចុះឈ្មោះដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ពុំឲ្យអ្នកដទៃចុះឈ្មោះជំនួសបានទេ
- មិនត្រូវស្ថិតនៅស្ថានភាពជាប់ពន្ធនាគារ
- ពុំមែនជាជនវិកលចរិត ឬជនដែលស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាលដែលមានខិតបណ្ណបញ្ជាក់ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច។
២. ជនជាតិភាគតិចមានសិទ្ធិដូចជា ៖
- អាចប្រើប្រាស់ភាសាឯកជន និងជាសាធារណៈដោយសេរី
- អាចចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពវប្បធម៍ និងសាសនាសេដ្ឋកិច្ចសាធារណៈ
- អាចចូលរួមសេចក្តីសម្រេចថ្នាក់ជាតិ តំបន់ស្តីពីបញ្ហាដែលទាក់ទងនឹងជនជាតិភាគតិចឲ្យដើរស្របទៅតាមច្បាប់របស់ជាតិ
- បង្កើត និងថែរក្សាសហគមន៍របស់ខ្លួន ហើយមាមទំនាក់ទំនងដោយសេរីដោយសន្តិវិធីជាមួយសមាជិកនៅក្នុងក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្លួន, ទឹងជាមួយអ្នកដទៃទៀត
- អាចប្រើប្រាស់ដោយពេញលេញ និងដោយមានប្រសិទ្ធិភាពចំពោះមុខច្បាប់ទៀតផង
- អាចទទួលចំណេះដឹងអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រ ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ភាសា និងវប្បធម៌ដែលមាននៅក្នុងដែនដីរបស់គេ ។
- អាចមានឱកាសគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការរៀនសូត្រក្រេបជញ្ជក់យកចំណេះដឹងគឺសង្គមជាតិ ។
៣. បាមីជាមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រពីព្រោះ ៖
- អនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស
- លទ្ឋិប្រជាធិបតេយ្យលើកតំកើងឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាម្ចាស់ប្រទេសជាធំក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រទេស
- ប្រជាពលរដ្ឋមានចំនួនច្រើនមិនអាចគ្រប់គ្រងប្រទេសដោយផ្ទាល់ទាំងអស់គ្នាបានទេចាំបាច់ត្រូវធ្វើការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រដើម្បីធ្វើការជំនួសពួកគេ
- ការបោះឆ្នោតឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជ្រើសរើសបុគ្គល ឬគណបក្សដែលខ្លួន
- ពេញចិត្តឡើងកាន់អំណាច និងបំលាស់ប្តូរអ្នកដឹកនាំដោយសន្តិវិធី តាមផ្លូវច្បាប់ មិនមែនតាមរយៈគ្រាប់កាំភ្លើងនោះឡើយ ។
៤. ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រមានឥទ្ធិពលយ៉ាងណាខ្លះដល់អ្នកដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលដូចជា ៖
- រដ្ឋាភិបាលត្រូវបានបោះឆ្នោតគាំទ្របង្កើតឡើងដោយរដ្ឋសភា
- រាល់សកម្មភាពទាំងឡាយរដ្ឋាភិបាលត្រូវស្ថិតនៅក្រោមការឃ្លាំមើលរបស់រដ្ឋសភា
- រដ្ឋាភិបាលគ្រវខិតខំអនុវត្តច្បាប់បម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋប្រទេសជាធំ
- រដ្ឋសភាមានសិទ្ធិពេញទីរអញ្ជើញសមាជិករដ្ឋាភិបាលយបំភ្លឺ បញ្ញាណាមួយវដែលរដ្ឋសភាចង់បាន ។
- បើរដ្ឋាភិបាលអសកម្ម រដ្ឋសភា មានសិទ្ធិបោះឆ្នោតទម្លាក់ ឬរំសាយរដ្ឋាភិបាលចោល
- សញ្ញាណរដ្ឋសភា រដ្ឋាបាលបានផ្តល់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋធ្វើការសម្រេចចិត្តដោយការបោះឆ្នោតគាំទ្រ ឬមិនគាំទ្រនៅអណត្តិក្រោយចំពោះបុគ្គលឬគណបក្សនោះ ។
៥. ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រ គណបក្សអោយលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យដោយរបៀបដូចខាងក្រោម ៖
- តំណាងរាស្ត្រ ឬគណបក្សដែលពេញចិត្ត គឺចេះគិតគួរផលប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋប្រទេសជាតិយល់ដឹងពីតម្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋស្គាល់សុខទុក្ខប្រជាពលរដ្ឋ កម្លាំងកាយចិត្ត សម្ភារៈ ហើយរមានអាសន្នមិនរត់ចោលស្រុក
- តំណាងរាស្ត្រដែលមានសុខភាពល្អ មានសមត្ថភាព មានចំណេះដឹងខ្ពស់មានគុណធម៌ ព្រហ្មវិហារធម៌ សពិធរាជធម៍សីលធម៌រស់នៅល្អមានប្រជាប្រិយភាព
- គណបក្សដែលបានដាក់ចុះគោលនយោបាយស្របតាមបំណងប្រាថ្នារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ បេក្ខជនឈរឈ្មោះក្នុងគណបក្សសំបូរទៅដោយអ្នកមានសមត្តភាព គុណធម៌ សុខភាពល្អ ហើយគណបក្សនេះ បានអនុវត្តបានគោលនយោបាយដែលខ្លួនបានផ្សព្វផ្សាយ មិនបោះបង់ប្រជាពលរដ្ឋពេលឈ្នះឆ្នោត ក៏ហ៊ានអនុវត្តការថា ការសន្យា ពេលយុទ្ធនាការ និងហ៊ានទទួលខុសត្រូវ ។
